Τρίτη 30 Μαρτίου 2010

Dogville, Lars Von Trier, 2003


 Το "Dogville", του ιδιόρρυθμου Δανού σκηνοθέτη Lars Von Trier και του 2003, υπήρξε μία από τις πιο πολυσυζητημένες ταινίες των τελευταίων χρόνων. Δίχασε κοινό και κριτικούς, τόσο για τον θεατρικό τρόπο κινηματογράφισης, τον οποίο μας σύστισε ο Τρίερ, όσο και για ορισμένες πραγματικά σκληρές σκηνές. Με τα ακραία σχόλια, είτε από την πλευρά που εκθειάζει την ταινία, είτε από εκείνη που απαξιώνει την "καινοτομία" του Δανού, το μόνο σίγουρο είναι πως το Dogville αποτελεί μία απ' τις σημαντικές στιγμές της δεκαετίας.
 Με την οποία, ο Λαρς Φον Τρίερ κάνει μια παραβολή, διηγούμενος την ιστορία της Grace (Nicole Kidman), που έχει διαφύγει από εγκληματίες και η οποία φτάνει στην μικρή πόλη Dogville, όπου της παρέχεται άσυλο, με αντάλλαγμα όμως να προσφέρει βοήθεια στους κατοίκους με τις καθημερινές δουλειές τους.

 Η υπόθεση της ταινίας:
 Η Grace έχει τη χάρη και το όνομα της πορσελάνινης ομορφιάς της Nicole Kidman. Καταδιωκόμενη από μια συμμορία κακοποιών ζητάει τη βοήθεια των κατοίκων ενός μικρού χωριού. Εκείνοι στην αρχή την αντιμετωπίζουν με δυσπιστία. Η Grace όμως σταδιακά αρχίζει να δουλεύει για το χωριό προκειμένου να δείξει την ευγνωμοσύνη της απέναντι στους ανθρώπους που την αγκάλιασαν και τη δέχτηκαν ως μέλος της μικρής οικογένειάς τους. Το Dogville είναι η τραγική πορεία ενός τόπου προς την καταστροφή, διαιρεμένη σε εννέα κεφάλαια με ένα σύντομο πρόλογο.

 Πρόκειται για την πρώτη ταινία της τριλογίας "USA: Land of Opportunities", που συνεχίστηκε με τις Manderlay (2005) και Washington (2007).
 Εδώ, όλη η ταινία είναι τοποθετημένη σε μια θεατρική σκηνή. Σε ένα απόλυτα μινιμαλιστικό σκηνικό. Αφενός ο Τρίερ πειραματίζεται με μία θεατρικών καταβολών σκηνοθεσία, αφετέρου γράφοντας ο ίδιος και το σενάριο, με μοναδικό σκηνικό τη θεατρική σκηνή, είναι ολοφάνερο πως επιθυμεί να επικεντρωθούμε απόλυτα στην ιστορία! Και φυσικά εμφανείς και πολύ έντονες είναι οι επιρροές από το περίφημο επικό θέατρο του Μπέρτολτ Μπρεχτ.
 Και κάπου εδώ για μένα γκρεμίζεται το "κατηγορώ" απέναντι στον Δανό περί "ανύπαρκτης σκηνοθεσίας"..
 Τα γεγονότα που διαδραματίζονται στο Dogville μας τα αφηγείται ο John Hurt, η φωνή του οποίου λειτουργεί επεξηγηματικά, δίχως να αφήνει το παραμικρό περιθώριο παρερμηνείας της εικόνας.
 Η ιστορία χωρίζεται σε 9 κεφάλαια με έναν πρόλογο. Που όμως δυστυχώς κόβονται απότομα και οι σκηνές που παρεμβάλλονται μεταξύ των κεφαλαίων δεν δείχνουν αλληλένδετες, αλλά μάλλον λίγο απόμακρες. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το πρωτότυπο φιλμ, το οποίο προβλήθηκε στις Κάννες (έχασε τελικά τον Χρυσό Φοίνικα από το "Elephant" του Gus Van Sant) είναι διάρκειας 3 ωρών, ενώ στις κινηματογραφικές αίθουσες και στα DVD κυκλοφόρησε η κομμένη κατά 45' έκδοση...

 Στον Πρόλογο μαθαίνουμε ότι το Dogville είναι μια πολύ μικρή Αμερικανική πόλη στα Βραχώδη Βουνά. Υπάρχει μόνο ένας δρόμος που οδηγεί στην πόλη αυτή. Στην οποία κατοικούν ελάχιστοι άνθρωποι, που μάλιστα παρουσιάζονται ως από καλοί έως και αξιαγάπητοι, με ελάχιστα μειονεκτήματα, που είναι πέρα για πέρα ανθρώπινα.
 Ο Tom αυτοαποκαλείται επικεφαλής και συγκεντρώνει συχνά τους συγκατοίκους του, για να μιλήσουν για διάφορα θέματα..

 Στα 9 κεφάλαια που ακολουθούν ξετυλίγεται η ιστορία. Ο Tom θα είναι ο πρώτος που θα γνωρίσει την πανέμορφη φυγά Grace (μόνο τυχαίο δεν είναι το όνομα αυτό της ηρωίδας!), που κατέφτασε στο Dogville καταδιωκώμενη από ομάδα γκάνγκστερ και θα την πείσει να μείνει στην μικρή τους κοινωνία λέγοντας ότι η διέξοδος από εκεί δεν είναι εύκολη. Επίσης, προκειμένου να την βοηθήσουν θα πρέπει να τους αποδείξει πρώτα ότι είναι καλός άνθρωπος. Μια πλατωνική σχέση θα αναπτυχθεί μεταξύ τους.
 Η Grace θα αρχίσει να τους προσφέρει τις υπηρεσίες της, βοηθώντας σε δουλειές, ουσιαστικά αχρείαστες, μέχρι να γίνει αποδεκτό μέλος της κοινωνίας. Μια Grace καλοσυνάτη, ήρεμη και πρόθυμη να βοηθήσει απλόχερα τους συνανθρώπους της.
 Σε λίγο θα ανταμείβεται και με μικροποσά για τις υπηρεσίες που προσφέρει, αλλά η φωτογραφία της με τίτλο "Αναζητείται" κοντά στην πόλη, αλλά και η εμφάνιση της αστυνομίας θα αναστατώσει τους κατοίκους..
 Θα είναι επιφυλακτικοί απέναντί της, ενώ θα την βαρύνουν με περισσότερες δουλειές. Όταν η Grace λυγίσει και αρχίσει να κάνει λάθη, οι φαινομενικά ήρεμοι κάτοικοι θα εξαγριωθούν και θα επιτεθούν στην άμοιρη να αντιδράσει κοπέλα.
 Εκείνη όμως θα εξακολουθήσει να υπομένει στωικά τα πάντα. Την βλέπουμε διαρκώς να προσπαθεί να δικαιολογεί τις απαράδεκτες πράξεις των αγράμματων κατοίκων του χωριού. Να προσπαθεί να βρει τί δεν τους μαθαίνει καλά και να ψάχνει νέες μεθόδους να τους προσεγγίσει. Όλα όμως μοιάζουν να είναι άσκοπα...
 Αφού αρχικά την κάνουν απόλυτη σκλάβα του χωριού, οι άνθρωποι στους οποίους πρόσφερε εθελοντικά και απλόχερα τη βοήθειά της, θα την αλυσοδέσουν, θα της περάσουν κι ένα κουδουνάκι για να ξέρουν που βρίσκεται, ενώ, αφού βιώσει τον απόλυτο εξευτελισμό, τελικά θα αποτελέσει και το σεξουαλικό αντικείμενο για κάθε κάτοικο, που κατ' εξακολούθηση θα την βιάσει. Πλην του Tom...
 Ο οποίος, θα ζητήσει από τη Grace να κάνουν σεξ, εκείνη θα του πει να περιμένουν για όταν καλυτερεύσουν οι συνθήκες και θα έχουν φύγει πια απ' το Dogville και τότε, μετά από απανωτές σκέψεις θα καλέσει τους γκάνγκστερ...
 Για να έρθουν να "παραλάβουν" τη Grace και να ανατρέψουν τα πάντα...

 Είναι γεγονός ότι από την αρχή της ταινίας, στο πρόσωπο της Grace o κάθε θεατής βλέπει μία δύσμοιρη κοπέλα, που αδικείται κατάφωρα χωρίς να έχει φταίξει σε κάτι, που γίνεται έρμαιο στις ορέξεις των εξαγριωμένων χωριατών. Ένα εξιλαστήριο θύμα. Και προσδοκά (ο θεατής) την αντίδρασή της. Την εκδίκησή της. Αλλά δεν την βλέπει να έρχεται.
 Και εδώ ακριβώς, στο φινάλε της ταινίας υπάρχει η μεγάλη ειρωνία. "Θύμα" τελικά είναι ο ίδιος ο θεατής!
 Η Grace θα αποδειχθεί ότι είναι η κόρη του αρχιγκάνγκστερ, ο οποίος την αναζητούσε επειδή η πρώτη το είχε σκάσει απ' τον πατέρα της, για λόγους ασυμφωνίας των δύο πάνω σε απόψεις σχετικά με την εξουσία και το εάν πρέπει να κατηγορείς τους ανθρώπους για τα λάθη που κάνουν. H Grace πιστεύει ότι τα λάθη που κάνουν οι φυσιολογικοί άνθρωποι, τα διαπράτουν γιατί βρίσκονται σε συγκεκριμένες συνθήκες, συνθήκες που αν βρίσκονταν ο πατέρας της και η ίδια, πιθανόν θα έκαναν τα ίδια. Ο πατέρας της την κατηγορεί για ύβρη...την κατονομάζει ότι ενώ κρατάει υψηλά κριτήρια για τον εαυτό της και τις πράξεις της, δεν χρησιμοποιεί ποτέ τα ίδια κριτήρια για τους άλλους, την κατηγορεί ότι δικαιολογεί τα πάντα, σχεδόν σαν θεός, ξεχνά πως είναι και αυτή άνθρωπος..

  Θα την πείσει να επιστρέψει μαζί του πίσω και τότε, λίγο πριν φύγει η Grace θα πάρει την εκδίκησή της. Θα δώσει εντολή στον πατέρα της να σκοτώσει όλους τους κατοίκους και να κάψει το χωριό. Η ίδια θα σκοτώσει στο τέλος τον Tom γράφοντας τον προσωπικό της επίλογο. Έρχεται με αυτόν τον σκληρό τρόπο η πολυπόθητη λύτρωση για την πρωταγωνίστρια που τράβηξε τα πάνδεινα και φυσικά η κάθαρση, που κλείνει θριαμβευτικά το Dogville!

 Σίγουρα πρόκειται για την πιο θαρραλέα και συγκλονιστική ερμηνεία της Kidman, που φυσικά δεν μπορούσε να βρει ανταπόκριση από τον "θείο Όσκαρ". Γιατί; Μα επειδή πρόκειται για μία αντιαμερικανική ταινία. Ο Trier με διάχυτους συμβολισμούς, με βάση μία παραβολή, ξεσκίζει με αυτήν εδώ την αλληγορία πάνω στην ανθρώπινη υπόσταση, την Αμερικανική -και όχι μόνο- κοινωνία. Και επίσης κατακρεουργεί τα χριστιανικά ήθη, αφού μας λέει ξεκάθαρα ότι η προβολή της καλοσύνης και της αγαθοσύνης ευθύνονται για την έξαρση της κακίας και της επιθετικότητας. Λέει δηλαδή ο Δανός ότι η Grace και ο χαρακτήρας της είναι υπεύθυνοι για τα μύρια όσα της συνέβησαν..

 Βέβαια για να είμαστε ακριβοδίκαιοι, θεωρώ πως πέραν της "επίθεσης" στα χριστιανικά ιδεώδη, μία τέτοια ανάγνωση από τον Τρίερ βγάζει έναν απίστευτο μισανθρωπισμό, αφού είναι σα να μας λέει ξεκάθαρα πως "δεν υπάρχουν καλοί άνθρωποι" και πως "μην κάνει κανείς το καλό γιατί θα εισπράξει σκληρότητα και απανθρωπιά". Με αυτό το κριτήριο λοιπόν, ο Δανός κάνει φάουλ. Όπως φάουλ κάνει και με τον μισογυνισμό του, καθώς σε ολόκληρη την ταινία η ηρωίδα βιάζεται σωματικά και ψυχικά...

 Όποιος μείνει σε αυτά τα -σημαντικά η αλήθεια- αρνητικά χαρακτηριστικά, θα μισήσει το Dogville. Όποιος όμως κατορθώσει να τα απομονώσει, να "δει" την παραβολή, να ενθουσιαστεί με την ερμηνεία ολκής της Κίντμαν, να απορροφήσει το εκπληκτικό σενάριο, παραμερίζοντας τα πολύ φτωχά σκηνικά, να αντιληφθεί έστω ορισμένους απ' τους συμβολισμούς και να "λυτρωθεί" μαζί με την πρωταγωνίστρια στο φινάλε, αναμφισβήτητα θα λατρέψει αυτή την καινοτόμο δημιουργία του Δανού.
 Όσο για τον γράφοντα; Μετά και από την δεύτερη θέαση της ταινίας τοποθετεί εαυτόν στη δεύτερη κατηγορία. Και μάλιστα έχω την άποψη ότι με το Dogville ο Trier υπογράφει την καλύτερη δημιουργία του, μία εκπληκτική ταινία που πολύ δύσκολα θα ξαναδούμε από τον Δανό!

 Βαθμολογία: 8,5/10

12 σχόλια:

  1. Είχα διαβάσει κριτικές γιαυτήν την ταινία είχα δει και το τρέιλερ αλλά δεν κατάφερα να την δω :))

    Μια βιαστική καληνύχτα πέρασα να σου αφήσω γιατί κουτουλάω από την νύστα :)))

    Καλό Πάσχα και καλή Ανάσταση σου εύχομαι!
    Φιλί

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Καλημέρα,φίλε μου!Δεν μπορώ να πω πολλά για αυτήν την ταινία,γιατί ενώ αναγνωρίζω την πρωτοτυπία και την μοναδικότητά της, μέσα σε απολύτως καλλιτεχνικά και θεατρικά πλαίσια,κάτι στο τέλος με χάλασε.Ίσως, με όλο αυτό το υπόβαθρο και την ευφυή σύλληψη, περίμενα να πάει κάπου αλλού και κάπου παραπέρα η ταινία, δεν ξέρω...Σίγουρα πρόκεται για μια καλή ταινία,απλά δεν μπορώ να την πω και ταινιάρα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Για μένα το “Dogville” είναι η καλύτερη ταινία της δεκαετίας που μόλις πέρασε. Θα μπορούσε να ήταν το “Memento”, το “Oldboy”, η “Η λευκή κορδέλα” ή η “Ερωτική επιθυμία” αλλά το “Dogville” το βάζω πάνω από αυτές. Ήταν απίστευτη η ιδιοφυής ιδέα του Τρομερού Δανού να γυρίσει την ταινία με αυτόν τον τρόπο. Μόνο έτσι θα γινόταν αριστούργημα και να την κάνει να ξεχωρίζει από όλες τις άλλες ταινίες. Έτσι ο Τριέρ, όπως είπες κι εσύ Mike, ήθελε να ρίξει το βάρος στην ιστορία της ταινίας όπου η παραστατικότητα της κάθε σκηνής ήταν τόσο ζωντανή σαν να ήσουν κι εσύ μέσα στην ταινία. Κι αυτό ακριβώς ήταν που με κέρδισε στην ταινία. Υπάρχουν όντως πολλές παραβολές στην ταινία όπου σχεδόν όλες είναι εύστοχες αλλά πιστεύω ότι είναι στην κρίση και την αντίληψη του καθενός, βγάζοντας έτσι στο τέλος το δικό του συμπέρασμα. Το φινάλε είναι ένα από τα πιο συγκλονιστικά που έχω δει ποτέ μου.
    Για μένα είναι ο μοναδικός από τους σύγχρονους σκηνοθέτες, από το 1980 και μετά, που έχει καταφέρει να κάνει 3 αριστουργήματα. Εκτός από το “Dogville” οι άλλες δύο είναι το “Dancer in the Dark” και το “Δαμάζοντας τα κύματα”.
    Mike, νομίζω ότι ο Τριέρ δεν έχει ολοκληρώσει ακόμα την τριλογία του.

    5: Αριστούργημα

    0: Κακή / 1: Μετριότατη / 2: Απλώς ενδιαφέρον / 3: Καλή / 4: Πολύ καλή / 5: Αριστούργημα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Όλα καλά και συμφωνώ πως πρόκειται για αριστούργημα, αλλά ρε μαν, το έδωσες στεγνά από την αρχή μέχρι το τέλος χωρίς κανέναν λόγο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Σταλαγματια νασαι καλα, σ' ευχαριστω πολυ!

    Καλο Πασχα και καλη Ανασταση ευχομαι και σε σενα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. fauntleroy εδω μου τα χαλας...
    Μα σου αρεσε ολο το εγχειρημα καλλιτεχνικα, σκηνοθετικα κλπ και σε χαλασε το τελος;
    Το σπουδαιοτερο δηλαδη κομματι;!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. argiri εσυ ξετρελαθηκες απ' οτι βλεπω!
    Για καλυτερη της δεκαετιας οχι με τιποτα...
    Ταινιαρες ολες αυτες που αναφερεις και ειδικα η "Λευκη Κορδελα" αδερφε νομιζω οτι ειναι μακραν η καλυτερη της δεκαετιας και ηδη μια απ' τις σημαντικοτερες στιγμες στην ιστορια του cinema!

    Στον Τριερ παλι. Θα συμφωνησω με αυτο που λες, οτι "μονο ετσι θα γινοταν αριστουργημα", οπως και για το φιναλε, οντως συγκλονιστικο!

    Για την τριλογια εχεις δικαιο, απλα ειχε προαναγγειλει την "Washington" για το 2007, εχοντας ηδη γυρισει ενα μερος, αλλα καπου κολλησε στην πορεια...

    Οσο για τα 3 αριστουργηματα που λες, εδω διαφωνουμε. Το Dogville για μενα ειναι μακραν οτι καλυτερο εχει υπογραψει, το Braking the Waves ειναι συγλονιστικο θεματικα και με δυνατες ερμηνειες, αλλα για μενα το Dancer in the Dark αποτελει μια απ' τις πιο αδυναμες στιγμες του Δανου.. Μονο για την Bjork!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Πανο εχεις δικαιο αδερφε, σιγουρα ειναι μαλακια για καποιον που δεν εχει δει την ταινια.
    Απλα το φιναλε αυτο ειναι τοσο συγκλονιστικο που ανατρεπει τα παντα και χαρις σε αυτο, το "Dogville" αποκτα τον χαρακτηρισμο του αριστουργηματος.
    Και για να αναφερθω στο φιναλε, "αναγκαστικα" θα επρεπε να διανυσω ολο τον δρομο..

    Δεν το 'χω ξανακανει παντως, ε; :)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Ευτυχώς δεν το έχεις ξανακάνει, χεχε :)
    Καλημέρα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. O Lars von Trier υπογραφει μια ταινια διαποτισμενη απο ενα αριστοτεχνικο στυλιζαρισμα και μια αδιορατη ειρωνεια που σε αφηνουν αφωνο.Αψογο καστ.

    5:Αριστουργημα η 10/10

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. 10 με τιποτα φιλε μου, εξαιτιας του μισογυνισμου που βγαζει (σε ολη τη διαρκεια της ταινιας η Γκρεϊς βιαζεται σωματικα και ψυχολογικα), αλλα και του μισανθρωπισμου γενικοτερα, αφου ειναι σα να λεει: «μην κανετε καλες πραξεις στους συνανθρωπους σας γιατι θα εισπραξετε αδικια και σκληροτητα». Απαραδεκτος ο Τριερ εδω..

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Δεν εχεις και αδικο, αλλα εμενα δεν με ενοχλησε και τοσο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή