Παρασκευή 26 Μαρτίου 2010

Καβάφης, Γιάννης Σμαραγδής, 1996


 Επειδή τις τελευταίες εβδομάδες οι ελληνικές αίθουσες γέμισαν και πάλι με σκουπίδια ελληνικής παραγωγής, τα οποία αδικούν τον κινηματογράφο μας και δεν έχουν κανένα νόημα ύπαρξης, αλλά απ' την άλλη το να κάθομαι να γράφω αρνητικές κριτικές, θάβοντας αυτά τα σκουπίδια, επίσης δεν έχει κανένα απολύτως νόημα, λέω να εξακολουθήσω να αναφέρομαι (όποτε αποφασίζω να το κάνω) σε ελληνικές ταινίες παλαιότερων ετών, για τις οποίες είμαστε από ικανοποιημένοι έως και υπερήφανοι για τον κινηματογράφο μας.
 Μία εξ' αυτών είναι και ο "Καβάφης", του Γιάννη Σμαραγδή και του 1996. Ο "Καβάφης" είναι το σκαλοπάτι, στο οποίο πάτησε ο Yiannis Smaragdis και εκτοξεύθηκε παγκοσμίως, βρίσκοντας τη μεγαλύτερη ανταπόκριση στο Παρίσι, όπου η ταινία παιζόταν στις αίθουσες επί 11 συναπτά έτη!

  Η υπόθεση της ταινίας:

 Πλάι στον ετοιμοθάνατο Καβάφη ένας βιογράφος προσπαθεί να αποσπάσει στοιχεία για τη ζωή του. Ο ποιητής μένει σιωπηλός, ενώ από το νού του περνούν εικόνες και γεγονότα...

 Το έργο ανατρέχει στην παιδική ηλικία του Καβάφη και στην ψυχική του ενηλικίωση που τον οδηγεί σε υψηλότερα επίπεδα ποιητικής έκφρασης. Η ζωή στην Αλεξάνδρεια, τα ταξίδια του στην Ελλάδα και στην Κωνσταντινούπολη τον έφεραν κοντά στον πλούσιο αισθησιασμό αρχαίων πολιτισμών και τον οδήγησαν σε μία ζωή γεμάτη πάθη και ερωτικές επιθυμίες. Ο Καβάφης εξέφρασε με λυρισμό τον κρυφό του έρωτα για νέους άντρες, ξεπερνώντας τη σεμνοτυφία των καιρών του, αλλά παρέμεινε το κύριο στοιχείο μιας ζωής σημαδεμένης από πίκρα και βαθιές απογοητεύσεις. Οι ερωτικές του προτιμήσεις εξιδανικεύονται μέσα από την αγνή κλασική παράδοση και αποτελούν την κινητήρια δύναμη μιας θεσπέσιας ποίησης.

 Και ο Γιάννης Σμαραγδής κάνει μία πραγματικά σπουδαία ταινία, σε κάθε επίπεδο. Μία Ευρωπαϊκή ταινία με τα όλα της, που κινηματογραφικά είναι κάτι παραπάνω από άρτια!
 Στον πρώτο ρόλο βλέπουμε έναν εκπληκτικό Δημήτρη Καταλειφό. Το πλέον εντυπωσιακό είναι, ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιεί ο σκηνοθέτης τον πρωταγωνιστή, σαν μάσκα – δεν προφέρει ούτε λέξη σε όλη τη διάρκεια της ταινίας, ακόμη και στα φλας μπακ – μιλώντας μόνο με voice OFF, κάτι που "αναγκάζει" τον Καταλειφό να ερμηνεύσει τον μεγάλο μας ποιητή, με έναν αποκλειστικά εκφραστικό τρόπο. Και το αποτέλεσμα έχω την εντύπωση πως είναι κάτι περισσότερο από εντυπωσιακό!
 Στα πολύ θετικά της ταινίας και η πανέμορφη φωτογραφία και φυσικά η συγκλονιστική -και εδώ- μουσική σύνθεση του Vangelis, ο οποίος προσδίδει ακόμη πιο μελαγχολικό τόνο στην ήδη υπάρχουσα μουντή ατμόσφαιρα.

 Προσέξτε. Ο Σμαραγδής δεν κάνει καμία βιογραφία του Κ.Π. Καβάφη. Παρά προχωρά σε μία αναπαράσταση, μέσα απ' τη δική του οπτική γωνία, της βιογραφίας του Έλληνα ποιητή μέσα από στιγμές. Μικρές στιγμές και αισθητικές εικόνες από την ζωή του πολύ σπουδαίου αυτού ποιητή μας.

 Επικεντρώνεται στον ομοφυλοφιλικό χαρακτήρα του Καβάφη, μέσω των βλεμμάτων θαυμασμού που έριχνε αρχικά ο νεαρός ακόμη Καβάφης στους μεγαλύτερους άντρες, τα οποία βλέμματα θα γίνουν αργότερα, με την ενηλικίωσή του, έντονες ερωτικές επιθυμίες.
 Ίσως κάπου εδώ να χάνει λίγο την ουσία ο Σμαραγδής. Σε μία ταινία μόλις μιάμισης ώρας, ο αναμφισβήτητα ταλαντούχος σκηνοθέτης, αφιερώνει πολύ χρόνο στην παρουσίαση αυτής της πτυχής του Καβάφη, κάτι που θεωρώ πως αδικεί και τον ίδιο τον ποιητή, αλλά και τον σκηνοθέτη και την ταινία. Anyway..

 Είπαμε πως ο Δημήτρης Καταλειφός, υποδυόμενος τον Καβάφη δεν μιλάει. Γιατί; Μα φυσικά επειδή ακριβώς ο χαρακτήρας, τον οποίο υποδύεται υπήρξε ένας "σιωπηλός" άνθρωπος. Τόσο για τις σεξουαλικές του προτιμήσεις, που ήταν παράταιρες για τον πουριτανισμό της εποχής και οι οποίες τον οδήγησαν σε μεγάλες απογοητεύσεις, όσο και για ένα κόσμο, τον οποίο έβλεπε να χάνεται... (Και για τα δύο αυτά χαρακτηριστικά, ο Καβάφης έγραψε αναρίθμητα σπουδαία ποιήματα, μέσα από τα οποία τον γνωρίσαμε και τον λατρέψαμε).
 Και έτσι αντί για τον ίδιο τον Καβάφη, μας "μιλάνε" για τον Καβάφη οι σκηνές του Σμαραγδή. Σκηνές, που απεικονίζονται με μία υπέροχη και συνάμα εικαστική, υποβλητική, δραματουργική δύναμη.
 Και μαζί με τη σκηνοθεσία, τη φωτογραφία και τη μουσική κάνουν μία πολύ όμορφη καλλιτεχνική δημιουργία.

 Ο "Καβάφης" αποτελεί αναμφισβήτητα μία από τις σημαντικότερες ελληνικές ταινίες των τελευταίων χρόνων.

 Βραβείο Καλύτερης Ταινίας και Σκηνοθεσίας, Βραβείο Φωτογραφίας, Βραβείο Β΄ Γυναικείου Ρόλου, Βραβείο Μακιγιάζ. Δυο διεθνή Βραβεία Μουσικής για τον Βαγγέλη Παπαθανασίου - από τα φεστιβάλ Γάνδης Βελγίου και Βαλέντσια Ισπανίας. Επίσημη συμμετοχή στα Φεστιβάλ Βερολίνου και Τορόντο και σε άλλα 50 διεθνή φεστιβάλ. Προβολή στις αίθουσες στη Γαλλία για 11η(!) συνεχή χρονιά. Η ελληνική υποψηφιότητα στα Ευρωπαϊκά Βραβεία Κινηματογράφου (Βραβεία Φελίξ).

 Βαθμολογία: 6,5/10

15 σχόλια:

  1. ήρθα ήρθα κι ας άργησα λίγο :))

    Καβάφης
    τι να πει κανείς για τον άνθρωπο που έγραψε την δική του ιστορία μέσα από την πένα του.
    Τον θαυμάζω ως ποιητή και πολλά από τα λόγια του έγιναν τρόπος ζωής μου!

    Φιλί!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Υπάρχει τέτοια ταινία;;!!!Πρώτη φορά την βλέπω,να 'σαι καλά!!Τρέχω να την βρω!

    Δεν θα πω τίποτα για τον ποιητή Καβάφη,δεν χρειάζεται.Απλά να σταθώ σε αυτό που λες για το Σμαραγδή,ότι " Σε μία ταινία μόλις μιάμισης ώρας, ο αναμφισβήτητα ταλαντούχος σκηνοθέτης, αφιερώνει πολύ χρόνο στην παρουσίαση αυτής της πτυχής του Καβάφη, κάτι που θεωρώ πως αδικεί και τον ίδιο τον ποιητή, αλλά και τον σκηνοθέτη και την ταινία."
    Πρέπει να την δω για να σου απαντήσω σωστά,αλλά στην ποίησή του τουλάχιστον ο Καβάφης αφιερώνει τεράστιο κομμάτι σχετικά,οπότε η παρουσίασή του και στην ταινία ειναι λίγο δύσκολο να είναι υπερβολική!Δυστυχώς ή ευτυχώς,ο Καβάφης δεν ήταν απλά ομοφυλόφιλος,αλλά και από τους φανατικούς του είδους!!:Ρ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Θα την έλεγα μια καλή ταινία.Λίγο άτολμη και εκεί που πήγαινε να μιλήσει ξεκάθαρα...το μάζευε!Ηταν όμως μια παραγωγή πολύ καλή μακριά απο τις σημερινές trashaδούρες!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. ΠΕΡΑΣΑ ΓΙΑ ΝΑ ΕΥΧΗΘΩ ΚΑΛΟ ΠΑΣΧΑ ΜΕ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΕΥΤΥΧΙΑ.
    ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ! ΠΙΟ ΓΛΥΚΑ ΑΠΟ ΤΣΟΥΡΕΚΙΑ,ΠΙΟ ΓΕΡΑ ΑΠΟ ΑΒΓΑ,ΠΙΟ ΤΥΧΕΡΑ ΑΠΟ ΑΡΝΙΑ :)))))

    ΕΙΜΑΙ ΜΙΚΡΟΣ ΓΙΑ ΝΑ ΣΧΟΛΙΑΣΩ ΤΟΝ ΚΑΒΑΦΗ.ΥΠΕΡΟΧΟΣ!!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. η αληθεια ειναι οτι τελευταια στις νεες ελληνικες ταινιες επικρατει η "μοδα" του βρισιματος

    και το πολυ γινεται και ασχημο καπως

    καλη επιλογη διαλεξες να παρουσιασεις

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Πολυ σπουδαιος ποιητης ο Καβαφης Σταλαγματια, αναμφισβητητα. Και που φυσικα γνωρισε παγκοσμια αναγνωριση. Απ' τους σημαντικοτερους, οχι μονο καλλιτεχνες αλλα και γενικα, Ελληνες που υπηρξαν ποτε!

    Νασαι καλα :)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. fauntleroy τρεξε, τρεξε! Ελπιζω μονο να μην ενθουσιαστηκες υπερβολικα και η θεαση της ταινιας να σε προσγειωσει αποτομα...
    Το "δυστυχως η ευτυχως" που λες, δεν υπαρχει και για μενα, απλα τωρα που το ξαναβλεπω, δεν εγραψα σωστα αυτο που ηθελα να πω..
    Δες την ταινια και το ξανασυζηταμε :)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. academy εχω την αισθηση, κατι που εγραψα κιολας, οτι παραλιγο να μιλαγαμε για ενα αριστουργημα. Δεν ξερω, κατι ελειπε...

    Οσο για τη συγκριση με τις σημερινες ελληνικες παπαριες που κατακλυζουν τις αιθουσες;
    Ε, κριμα, τι αλλο να πω;

    Νασαι καλα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. SΚΡΟΥΤΖΑΚΟ να εισαι καλα, καλο Πασχα και καλη Ανασταση ευχομαι και σε σενα. Καλα να περνας.

    Οσο για αυτο που λες, δεν εισαι μικρος, πιστεψε με. Απο την ηλικια σου και ακομη νωριτερα θα επρεπε να διδασκομεθα στα σχολεια πολλα πραγματα, για την ελληνικη φιλοσοφια, την ποιηση, την ιστορια κλπ..

    Αλλα δυστυχως μας μαθαινουν ενα σωρο "αχρηστα" πραγματα..

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Skouliki δεν εχεις αδικο σε αυτο. Πολλοι βριζουν επειδη αυτο τραβαει τον κοσμο, χωρις να εχει καποια ουσια.

    Βεβαια, υπαρχει και η εξαιρεση, με το "Σπιρτοκουτο" για παραδειγμα, οπου ο Οικονομιδης μεσα απο εναν ακαταπαυστο οχετο σατυριζει απολυτως ευστοχα μια ολοκληρη κοινωνια.

    Αλλα τι ψαχνεις, οταν δεν υπαρχει ταλεντο πρεπει να βρεθουν αλλοι τροποι προσεγγισης του κοινου. Γι' αυτο προσωπικα "γκρινιαζω" για την κατρακυλα του κινηματογραφου μας. Γιατι ειτε δεν υπαρχει πια ταλεντο, ειτε υπαρχει αλλα χαραμιζεται αδικα...

    Νασαι καλα :)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. αισθητικά είναι άψογη,θα προτιμούσα να μιλούσε πιο ανοιχτά για την ομοφυλοφιλία του ποιητή,καθότι είναι καθοριστικό κομμάτι στη ζωή του αλλά και στο έργο του

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Wrong Guy καλως ηρθες καταρχην.

    Εχοντας διαβασει Καβαφη, εσυ, εγω η οποιοσδηποτε αλλος αναγνωριζουμε μεσα απ' το εργο του το πρωτοποριακο για την εποχη παθος με το οποιο στηριζει τον ομοφυλοφιλικο του χαρακτηρα και τον τροπο που η ομοφυλοφιλια επαιξε καθοριστικο ρολο στη ζωη του και στο εργο του.

    Ωστοσο καποιος που δεν ειναι μυημενος στο εργο του μεγαλου ποιητη δεν μπορει μεσα απ' την ταινια αυτη να αναγνωρισει τα παραπανω, βλεποντας απλως τον Καβαφη να θαυμαζει σε νεαρη ηλικια μεγαλυτερους ανδρες και αργοτερα, ο θαυμασμος του αυτος να μετατρεπεται σε κρυφες επιθυμιες και σαρκικο ποθο..
    Θα του μεινει δηλαδη αυτη η αθλια εντυπωση που ακουστηκε πολυ μετα την προβολη της ταινιας: "α, ενταξει, ενας ομοφυλοφιλος που ετρεχε πισω απο αντρες...".
    Εδω πηγαινε αυτο που γραφω στο post, οτι "ο Σμαραγδης αδικει τον Καβαφη"!

    Και εδω εγκειται η δικη μου διαφωνια απεναντι στον Σμαραγδη. Ενω παρουσιαζει ωραια τον Καβαφη, περιοριζεται στην αναδειξη της ομοφυλοφιλιας του "ανθρωπου" Καβαφη, ξεχνωντας ουσιαστικα τον "ποιητη" Καβαφη!
    Και εδω, θα συμφωνησω με το οτι δεν τολμησε να μιλησει πιο ανοικτα, αλλα προσεξε(!), για την ομοφυλοφιλια του "ποιητη", που μεσα απο τα ποιηματα αναδεικνυε και ενα μόνο μερος της υποστασης του "ανδρος"...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Αριστη η ερμηνεια του Καταλειφου, εξυπνοι διαλογοι.Οπως πολυ σωστα εχει ειπωθει η ταινια ειναι λιγακι ατολμη.

    3:Καλη ή 7/10

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Ναι για τον Καταλειφο, ναι και για την ατολμια του Σμαραγδη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. Γεια σας !Ειδα πρόσφατα την τανία . Στην αρχή δεν διάβαζα και τόσο καλές κριτικές (ως συνήθως) και παρ' αυτά πίστευα ότι θα ΄ταν κάτι αξιόλογο....Δυστυχώς απογοητεύτηκα , ο κ.Σμαραγδής ενώ έκανε μια σκηνογραφικά και σκηνοθετικά αριστουγρηματική δουλειά, παρουσίασε τον Καβάφη - μια τόσο ξεχωριστή και ιδιοφυή οντότητα -ως έναν αλκολικό , καπνιστή , ανίκανο ομοφιλόφιλο ..... αποδίδεται έτσι το μικροπρεπές ρατσιστικό σενάριο , παρουσιάζοντας συνεχώς την ομοφυλοφιλία σαν κάτι ''αμαρτωλό'' αφού επικεντρώνεται μονάχα σε αυτήν την πτυχή του ποιητή (μέγα λάθος) ...Κύριοι , ο Κ.Π. Καβάφης δεν ήταν ένας ομοφιλόφιλος που έτρεχε σε καπηλεία και δεν είχε την τυπική ευγένεια για να πει μια ''Καλησπέρα'' , μπορεί να ήταν ένας εσωστρεφής και κλειστός χαρακτήρας , άλλα κατά την ταπεινή μου γνώμη η ταινία αυτή το ξεφτιλίζει (!)

    ΑπάντησηΔιαγραφή