Lourdes, Jessica Hausner, 2009

 «Lourdes», με τον ελληνικό τίτλο «Προσκύνημα στη Λούρδη», μία συμπαραγωγή Αυστρίας-Γαλλίας, από την Αυστριακή σκηνοθέτιδα, Jessica Hausner, που υπογράφει εδώ, την τρίτη κατά σειρά ταινία της. Μία ταινία όμορφη, ιδιαίτερη αλλά και έντονα αμφιλεγόμενη, που κέρδισε το βραβείο των κριτικών, στο φεστιβάλ της Βενετίας.

 Η υπόθεση της ταινίας:
 Η Κριστίν έχει περάσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της πάνω σε μια αναπηρική πολυθρόνα. Όταν αποφασίζει να επισκεφτεί τη Λούρδη, θρυλικό τόπο προσκυνήματος στην καρδιά των Πυρηναίων, το κάνει περισσότερο για να ξεφύγει απ' την απομόνωσή της, παρά από πίστη σ' ένα θαύμα. Ένα πρωί, όμως, ξυπνάει θεραπευμένη, μπορεί ξανά να περπατήσει. Κι ενώ το θαύμα προκαλεί ζήλια και θαυμασμό, η Κριστίν προσπαθεί να επωφεληθεί απ' αυτή την απρόσμενη τύχη.

 Αναμφισβήτητα μία από τις (ευχάριστες) εκπλήξεις της προπερυσινής κινηματογραφικής σεζόν. Μοντέρνο ευρωπαϊκό σινεμά, όπου η Τζέσικα Χάουσνερ, με εμφανή ωριμότητα σκηνοθετεί εντελώς αφαιρετικά ένα χαμηλών τόνων υπαρξιακό δράμα, με το οποίο ερευνά την προσέγγιση του κάθε λογής «θαύματος», ενώ -επιτρέψτε μου την αδόκιμη έκφραση- χρησιμοποιεί τον οικείο σε εμάς, Χριστιανισμό, για να εξαπολύσει την ειρωνική της επίθεση προς κάθε μορφής πίστη σε οτιδήποτε δεν φτάνουν οι ανθρώπινες δυνάμεις, θεϊκό, άφταστο, μη απτό. Καθώς επίσης, ξεσκεπάζει την εμπορευματοποίηση της πίστης και εν προκειμένω, του καθολικισμού, με τα δεκάδες μαγαζιά, τα ξενοδοχεία, τα εστιατόρια, τα καφενεία, τα καταστήματα με εμπορεύματα, από όπου οι κάθε λογής «πιστοί» ψωνίζουν ελπίδα...

 Επίκεντρο της ταινίας το «θαύμα» και η πίστη και πρόσωπο αυτής η Κριστίν, την οποία υποδύεται η μεγάλη Γαλλίδα ηθοποιός, Σιλβί Τεστίντ (Sylvie Testud), που παρεμπιπτόντως δίνει μία εξαιρετική ερμηνεία.
 Η Κριστίν λοιπόν, πάσχει από σκλήρυνση κατά πλάκας και είναι καθηλωμένη σε αναπηρικό καροτσάκι. Πρόκειται για ασθένεια που πολλοί ισχυρίζονται πως είναι περισσότερο ψυχική παρά σωματική, αν και οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη, αποφανθεί επίσημα επί τούτου.
 Η ηρωίδα θα πάει εκδρομή στη Λούρδη, μία περιοχή στη νοτιοδυτική Γαλλία, που φημίζεται ως θαυματουργός τόπος προσκυνήματος. Άλλωστε ο χρόνος της ταινίας είναι και η διάρκεια του προσκυνήματος. Είναι φανερό πως συμμετέχει ελαφρά τη καρδία, αλλά όσο μένει αδιάφορη απέναντι στο θέμα θρησκεία, τόσο βλέπει με καλό μάτι την ψυχαγωγική πλευρά της εκδρομής. Η συνοδός της, μία εθελόντρια, είναι ιδιαίτερα φιλική μαζί της καθώς δείχνει πραγματικά να τη συμπαθεί, όχι από οίκτο ή αδιαφορία. Οι υπόλοιποι εκδρομείς, στην συντριπτική πλειονότητα έκαναν το μακρινό ταξίδι κάνοντας όνειρα ο καθείς να βιώσει το προσωπικό του, μικρό ή μεγάλο θαύμα στα ιαματικά λουτρά της Λούρδης.
 Όταν η Κριστίν θα καταφέρει ξαφνικά να περπατήσει, «σαν από θαύμα», με τους προσκυνητές να πιάνονται εξαπίνης με την «θεϊκή» παρέμβαση και να σαστίζουν, γεμάτοι άγχος και ανασφάλεια μπροστά σε κάτι που δεν ξέρουν πώς να το προσεγγίσουν. Άλλοι αναφωνούν δίχως δισταγμό «θάυμα, θαύμα!», άλλοι απορούν «μα, πώς;», κάποιοι άλλοι αμφισβητούν το ιστορικό ασθενείας της Κριστίν, ενώ υπάρχουν και εκείνοι που φθονούν την τυχερή γυναίκα, ερωτώμενοι «γιατί σε αυτήν και όχι σε μένα;». Αντίθετα με όλους τους εξωτερικούς παρατηρητές, η Κριστίν θα αντιμετωπίσει την κατάσταση που βιώνει, αρχικά με σκεπτικισμό και εν συνεχεία με συγκρατημένη αισιοδοξία, ενώ η Αυστριακή σκηνοθέτιδα παρακολουθεί την κεντρική ηρωίδα αποστασιοποιημένα, με αστείρευτα όμως αποθέματα στοργής και κατανόησης, καθώς και με την απαραίτητη, διακριτική ειρωνεία, αλλά και τη γλυκόπικρη αλήθεια, που πηγάζει από το φινάλε της ταινίας.

 Τα ερωτήματα που θέτει η Αυστριακή σκηνοθέτιδα είναι πολλά, όμως το βασικό είναι ότι επάγονται στη σφαίρα της φιλοσοφίας και όχι σε εκείνη της θρησκείας. Το θαύμα (με μικρό ή κεφαλαίο Θήτα) είναι το συμβάν, με αφορμή το οποίο θα ξεδιπλωθεί το κουβάρι των ερωταπαντήσεων, συναισθημάτων, ελπίδων τόσο της πρωταγωνίστριας όσο και των υπολοίπων, γύρω από το τι τελικά είναι «θαύμα», πώς μπορεί να πραγματοποιηθεί και εάν η πίστη, όχι με τη θρησκευτική έννοια αλλά με εκείνη της εσωτερικής δύναμης, έχει τη δύναμη να το πραγματώσει ή απλώς τυγχάνει και συμβαίνει...

 Άλλωστε στο τέλος η όλη ιστορία του θαύματος συρρικνώνεται τρόπον τινά, με το γεγονός να παρουσιάζεται πλέον ως κάτι παράδοξο, που μάλιστα κράτησε προσωρινά, για λίγο και εντελώς τυχαία.

 Και οι εικόνες της Χάουσνερ λένε τα πάντα. Η δύναμή τους είναι εκπληκτική, όμοια με την εκφραστική δεινότητα της Τεστίντ. Σκηνοθέτιδα και πρωταγωνίστρια μας λένε τα άκρως απαραίτητα, το ζουμί, χωρίς πολυλογίες και σάλτσες. Η αποθέωση του μινιμαλισμού από έναν θηλυκό Ρομπέρ Μπρεσόν. Στο περίπου φυσικά, γιατί Μπρεσόν στην ιστορία του σινεμά υπήρξε ένας και μοναδικός!

 Μια ταινία για τους «πιστούς» του απαιτητικού σινεμά, που μιλά για τα θαύματα της πίστης, όπως τα ερμηνεύσει καθείς. Είτε δηλαδή γίνονται επειδή πιστεύουμε, είτε απλώς και μόνο πιστεύουμε ότι γίνονται.

 Όσοι πιστεύουν ότι η σκηνοθέτιδα και κατ' επέκταση η ταινία περνάει μηνύματα υπέρ του Χριστιανισμού και της θρησκείας, θα τους πρότεινα να την επανεξετάσουν πιο προσεκτικά.

 Βραβείο Καλύτερης Ταινίας FIPRESCI (Διεθνής Ένωση Κριτικών), Βραβείο Brian, Βραβείο Sergio Trasatti, Βραβείο SIGNIS, Υποψήφια για Χρυσό Λέοντα στο Φεστιβάλ Βενετίας 2009, Βραβείο Καλύτερης Ταινίας στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βιέννης 2009, Μεγάλο Βραβείο Διεθνούς Διαγωνιστικού στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βαρσοβίας 2009.

 Βαθμολογία: 7,5/10