Politist, adjectiv, Corneliu Porumboiu, 2009

 Από τις καλύτερες ταινίες της περυσινής κινηματογραφικής σεζόν: «Αστυνομία, Ταυτότητα» ("Police, Adjective" στα αγγλικά) ο τίτλος του δεύτερου φιλμ του 35χρονου Ρουμάνου σκηνοθέτη Corneliu Porumboiu μετά το βραβευμένο στις Κάννες με τη Χρυσή Κάμερα "12:08 East of Bucharest" (2006), που προστίθεται στις αξιόλογες κινηματογραφικές προτάσεις της βαλκανικής χώρας, μετά και το αριστουργηματικό «4 μήνες, 3 εβδομάδες και 2 μέρες» του Κριστιάν Μουντζίου.

 Η υπόθεση της ταινίας:
 Ο Κρίστι είναι αστυνομικός που αρνείται να συλλάβει ένα νεαρό που πρόσφερε χασίς σε δύο συμμαθητές του στο Λύκειο, θεωρώντας ότι ο νόμος είναι υπερβολικά αυστηρός, θ’ αλλάξει σύντομα και, εν πάση περιπτώσει, δεν θέλει να ‘χει βάρος στη συνείδησή του την καταστροφή ενός νέου ανθρώπου. Για τον προϊστάμενό του, όμως, η λέξη «συνείδηση» έχει άλλο νόημα…

 Ο Κρίστι λοιπόν, ένας νέος αστυνομικός στο Βασλούι της Ρουμανίας αναλαμβάνει την αποστολή της παρακολούθησης ενός ανήλικου, για να εξακριβώσει ότι καπνίζει χασίς. Οι υποψίες της αστυνομίες θα επαληθευθούν, αλλά ο Κρίστι θα βρεθεί αντιμέτωπος με ένα ηθικό δίλημμα, που τον φέρνει προ της σύγκρουσης με τη συνείδησή του, καθώς ναι μεν κάνει τη δουλειά του, ως εκπρόσωπος επιβολής του νόμου, αλλά πιστεύει ότι ο νόμος στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι πολύ αυστηρός και η εφαρμογή του θα επιφέρει καταστροφικά αποτελέσματα για ένα νέο άνθρωπο...

 Και ο Corneliu Porumboiu ασχολείται ξεκάθαρα με την αστυνομία και τις μεθόδους εκτέλεσης του «έργου» της, για τις οποίες οι σκέψεις του Ρουμάνου σκηνοθέτη παίρνουν φιλοσοφικές διαστάσεις, ενώ η κριτική του ασκείται επεκτατικά προς την ίδια τη χώρα του, την πολιτική που ακολουθεί, την άθλια γραφειοκρατεία που έχει φέρει πίσω σημαντικά, εθνικά ζητήματα καθώς και την επιπολαιότητα με την οποία αντιμετωπίζεται η επιθυμία για εξευρωπαϊσμό.

 Ο Ρουμάνος, που υπογράφει και το σενάριο αλλά και την παραγωγή της ταινίας, δεν φλυαρεί αλλά σκηνοθετεί με ακρίβεια και αποτελεσματικότητα. Και καταπιάνεται με κύρια θεματική τη «συνείδηση». Η οποία είναι μία λέξη και μία έννοια εύπλαστη, ποικιλοτρόπως εξηγήσιμη, υποκειμενικά ερμηνευόμενη και γενικά δεν μπορεί να οριστεί ή να μπει σε καλούπια/κατηγορίες εννοιολογικές ή σημασιολογικές.

 Το βασανιστικό δίλημμα του πρωταγωνιστή είναι τρομακτικό. Η αίσθηση ότι από σένα εξαρτάται το μέλλον ενός νέο ανθρώπου και ειδικά αν αυτό μοιάζει και είναι καταστροφικό (στη Ρουμανία η χρήση ινδικής κάνναβης τιμωρείται με φυλάκιση έως και 7 χρόνια, όταν σε όμορες ευρωπαϊκές χώρες δεν τιμωρείται καθόλου), σε βάζει (όπως συμβαίνει με τον Κρίστι) ανάμεσα, στο ρόλο του διαιτητή, στην προσπάθεια προσέγγισης του κομματιού της «συνείδησης» και εκείνου του «καθήκοντος». Ξέρεις και ξέρει (ο νέος αστυνομικός) πως δεν είναι εύκολο να «ρίξεις» τη μία ή την άλλη πλευρά, γιατί μετά θα χαθείς σε ακόμη πιο βασανιστικά ερωτήματα και διλήμματα.

 Η σεκάνς προς το τέλος της ταινίας, στο αστυνομικού τμήμα, με τον Κρίστι, τον έτερο αστυνομικό και τον διοικητή είναι εκπληκτική. Ο οπισθοδρομικός και «μπάτσος» με όλη την σημασία της λέξης, διοικητής προστάζει τον Κρίστι να ανοίξει ένα λεξικό και να διαβάζει όρους! Αρνούμενος να δεχτεί την ανθρώπινη και προοδευτική πλευρά του «οργάνου» του, ο διοικητής θα βάλει τον Κρίστι να διαβάσει τους ορισμούς της «συνείδησης» και κατόπιν εκείνους του «καθήκοντος», της «ηθικής», του «δικαίου» και του «νόμου», ενώ στη συνέχεια θα τους (παρ)ερμηνεύσει κατά πώς θέλει, με ισχυρή πειθώ η αλήθεια είναι, για να περάσει τα δικά του μηνύματα στον ανόητο και αφελή, κατά τη γνώμη του πάντα, νεαρό αστυνομικό.

 Ο Ρουμάνος μπορεί να κινηματογραφεί με αργούς ρυθμούς αλλά τίποτα από όσα βλέπουμε δεν είναι περιττό. Δίνοντας βάση στους χαρακτήρες του αλλά κυρίως στο κοινωνικό πλαίσιο που αυτοί δραστηριοποιούνται, προσδίδει ειδικό βάρος και αναλύει σε βάθος ένα θα έλεγε κανείς όχι και τόσο σπάνιο θέμα, όπως είναι αυτό της ανακάλυψης των ορίων της συνείδησης. Κι όμως, το αποτέλεσμα είναι εκπληκτικό, για τον απλό λόγο ότι ο Πορουμπόιου δεν κάνει (δεν ήταν ο στόχος του άλλωστε) μία κοινή αστυνομική περιπέτεια, αλλά ενδιαφέρεται για την ενδοσκοπική σκιαγράφιση των χαρακτήρων και του προσωπικού τους μικρόκοσμου.

 Ο λιτός τρόπος περιγραφής, απεικόνισης αν θέλετε της επικρατούσας κατάστασης αρκεί και με το παραπάνω στο σκηνοθέτη, για να (μας) παρουσιάσει σημαντικότατα συμβάντα στη μετακομμουνιστική Ρουμανία, με ηθικές, νομικές και πολιτικές προεκτάσεις, ενώ παράλληλα εξετάζει τις ισορροπίες που διαταράσσει η διαφοροποίηση της ατομικότητας που συγκρούεται με ολόκληρα το Σύστημα και το οικοδόμημα των κανονισμών, πριν τελικά επέλθει ο -λογικός- συμβιβασμός με βάση το νομοθετικό σύστημα.

 Βραβείο FIPRESCI (Διεθνούς Ένωσης Κριτικών) και επιτροπής στο τμήμα "Ένα Κάποιο Βλέμμα" στο φεστιβάλ Καννών 2009, για μία ακόμη Ρουμάνικη ταινία που εξετάζει με ξεχωριστό τρόπο ένα εσωτερικό πολιτικοκοινωνικό φαινόμενο.

 Βαθμολογία: 7,5/10