Σάββατο 30 Οκτωβρίου 2010

Battle in Heaven, Carlos Reygadas, 2005


 Με αυθεντικό τίτλο "Batalla en el Cielo", αλλά ευρέως γνωστό ως "Battle in Heaven" και μεταφρασμένο στα ελληνικά «Δυστυχισμένοι στον Παράδεισο», μία παρολίγον μεγάλη έκπληξη απ' το Μεξικό και τον Carlos Reygadas. Μία σινεφίλ και αρκετά φιλόδοξη ταινία, που είχε όλα τα φόντα να αγγίξει τα όρια του αριστουργήματος, αλλά που δυστυχώς βρίθει από εξόφθαλμες αδυναμίες.

 Η υπόθεση της ταινίας:
 Ο Μάρκος, μίζερος σοφέρ ενός στρατηγού θα απαγάγει ένα παιδί, σε συνεργασία με τη γυναίκα του με σκοπό να ζητήσουν λύτρα. Όμως δε θα χειριστούν σωστά την υπόθεση και το παιδί θα πεθάνει γεμίζοντας τον τύψεις. Η Άννα, κόρη του στρατηγού, νέα και όμορφη ζει στο δικό της κόσμο και δε θα διστάσει να εκπορνευτεί, μόνο και μόνο για την ευχαρίστηση που της προσφέρει η ιδέα. Μάρκος και Άννα, θα δημιουργήσουν μια ιδιότυπη σεξουαλική σχέση. Το βλάσφημο αριστούργημα ενός από τους πιο ακραίους δημιουργούς του καιρού μας, αποτέλεσε μια από τις πιο προκλητικές ταινίες, κυρίως λόγω των ωμών σκηνών σεξ, του Φεστιβάλ των Καννών και συζητήθηκε όσο καμία άλλη.

 Το Μεξικό έχει μεγάλη παράδοση στο ανεξάρτητο σινεμά, με δημιουργούς που μας έχουν χαρίσει σπουδαίες στιγμές, ενισχύοντας σημαντικά την κατηγορία ταινιών "Σινεφίλ". Οι Bunuel, Jodorowsky, Inarritu, del Toro, Cuaron, Reygadas, σπουδαίοι σκηνοθέτες μεταξύ άλλων Μεξικανών, έχουν χαράξει τη δική τους πορεία στον χώρο.
 Ο τελευταίος είναι και ο δημιουργός του "Battle of Heaven". Απ' τους ακραία ιδιαίτερους δημιουργούς της γενιάς του και σίγουρα ο πλέον συζητημένος σε ολόκληρη τη Λατινική Αμερική τότε (μετά την προβολή αυτού του φιλμ), σκηνοθετεί εδώ, στην μόλις 3η ταινία του μετά τo "Maxhumain" του 1999 και το αμφιλεγόμενο "Japon" του 2002 ένα προκλητικό, φεστιβαλικών διαστάσεων φιλμ, με ωραίες ρεαλιστικές ερωτικές σκηνές, που ωστόσο αγγίζουν τα όρια του πορνό, γεμάτο με εμμονές στο γυμνό ανθρώπινο σώμα, αλλά και την ίδια τη σεξουαλική πράξη.

 Πολλές φορές, ή καλύτερα σχεδόν πάντα, η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα σε ένα αριστούργημα και μία μετριότητα, ή σε ένα πορνογράφημα και μία τέχνη υψηλών προδιαγραφών είναι πάρα μα πάρα πολύ λεπτή. Ο Κάρλος Ρεϊγάδας μέσα στην τρέλα και την καύλα του να ανάγει σε ύψιστη Τέχνη μία εξόχως στυλιζαρισμένη ανθρώπινη δραματουργία, δυστυχώς ξεπερνάει αυτή τη γραμμή.

 Σενάριο ουσιαστικά δεν υπάρχει, η δραματουργική ανάπτυξη μπορεί να χωλαίνει και η εξέλιξη να είναι αργή, χωρίς συνοχή και με αρκετά μονοπλάνα μεγάλης διάρκειας, αλλά τα πολλά αφηγηματικά κενά υποδεικνύουν ποιητικό σινεμά, ο λυρισμός ρέει άφθονος στα πλάνα, η (όποια τελοσπάντων) συγκίνηση έρχεται μόνη της, δίχως υπερβολές και μελοδραματισμούς, ενώ η παρακμή της σύγχρονης καθολικής μεξικανικής κοινωνίας παρουσιάζεται στην πλήρη μορφή της και «ξεσκίζεται» απ' τον Ρεϊγάδας, με αφορμή μία απαγωγή, που αποτελεί σύνηθες φαινόμενο στο Μεξικό του σήμερα.

 Στο επίκεντρο μπαίνουν κοινωνικοί θεσμοί και σύμβολα, όπως η θρησκεία, η πατρίδα, η σημαία, η μεγαλοαστική τάξη, η εκκλησία, ο στρατός κλπ., αλλά παράλληλα βλέπουμε τη σύγκρουση που βιώνει ο πρωταγωνιστής, στη μάχη που δίνει διχασμένος μεταξύ της ίδιας του της φύσης και των πράξεων του. Αντιμετωπίζει διλήμματα και σκέψεις γύρω από θέματα όπως η ατομικότητα, οι διάφορες διακρίσεις (ηλικία, φύλλο, καταγωγή, κοινωνική τάξη κ.α), η σεξουαλική έκφραση μεταξύ άλλων, για να καταλήξει στο ότι ο θάνατος είναι η μόνη λύση, αυτο-τιμωρία και έντιμη πράξη για όσα ανέντιμα έκανε έως τώρα. Ουσιαστικά -μας λέει ο πρωταγωνιστής και κατ' επέκταση ο σκηνοθέτης- με τον θάνατο αντιλαμβάνεται πως πρέπει ο ίδιος να πληρώσει το αντίτιμο των πράξεων του, των επιλογών που έκανε με ελεύθερη βούληση, αντί να οδηγηθεί στη δικαιοσύνη και την φυλακή, απ' όπου το Σύστημα θα τον επαναφέρει δήθεν αλλαγμένο στην ίδια διεφθαρμένη κοινωνία!

 Όσο για τις ερωτικές σκηνές, που αγγίζουν τα όρια του πορνό (από πολλούς κατηγορήθηκαν ως τέτοιο), ουσιαστικά μιλάμε για δύο όλες κι όλες σκηνές σε ολόκληρο το φιλμ. Την εναρκτήρια σεκάνς και την τελευταία. Το περιεχόμενο, κοινό. Η πεολειχία, για την οποία ξέσπασε θύελλα διαμαρτυριών και επιθέσεων προς την ταινία και φυσικά τον ίδιο τον σκηνοθέτη.
 Οι δύο αυτές σκηνές λοιπόν, της πεολειχίας, γυρίστηκαν με σκοπό όχι να διεγείρουν το θεατή ως καθαρά σεξουαλικές πράξεις, αλλά να τον προσεγγίσουν συναισθηματικά. Το ζευγάρι μπορεί να είναι τόσο κοντά αλλά αδυνατεί ξεκάθαρα να επικοινωνήσει. Μόνο μέσω της ερωτικής επαφής θα καταφέρουν να έρθουν πραγματικά κοντά ο ένας με τον άλλο, να μειώσουν την απόσταση και το μεταξύ τους χάσμα.

 Το "Battle in Heaven", που συμμετείχε στα φεστιβάλ Τορόντο και Σάντανς, πέρα από αυτό των Καννών, θεωρώ πως θα μπορούσε να αποφύγει τις χτυπητές αδυναμίες που κατά την άποψη μου το αφήνουν στη μετριότητα και να θεωρηθεί ως ένα σινεφίλ διαμαντάκι, μιας και η πρόθεση του Ρεϊγάδας είναι ξεκάθαρη: να δημιουργήσει υψίστου βαθμού Τέχνη, έστω μέσα απ' την -σεξουαλική- πρόκληση.

 Βαθμολογία: 6,5/10

2 σχόλια:

  1. Πολύ φιλόδοξο σχέδιο του Ρεϊγάδας που δυστυχώς απογοήτευσε κι εμένα. Καμιά φορά όταν θες πολλά να πεις, δε λες σχεδόν τίποτα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Συμφωνω φιλε moody, καπως ετσι συμβαινει παντοτε.
    Κριμα γιατι ηταν «φεστιβαλικου περιεχομενου» ταινια, αλλα ο Ρεϊγαδας εχασε τη μπαλα.. Παντως δειχνει να' χει ταλεντο και στο μελλον ισως να περιμενουμε καλυτερα πραγματα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή