Lebanon, Samuel Maoz, 2009

 "Lebanon" («Λίβανος») από τον νεοεμφανιζόμενο Samuel Maoz. Ένα ιδιαίτερο, ντοκουμενταρίστικο φιλμ, για την πρώτη μέρα από τον πόλεμο του Λιβάνου, γυρισμένο εξ ολοκλήρου μέσα από ένα τανκ. Μία ταινία-σοκ που κέρδισε το Χρυσό Λιοντάρι στο 66ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας.

 Η υπόθεση της ταινίας:
 Ιούνιος 1982: Ο πρώτος πόλεμος στο Λίβανο. Ένα τανκ και μια διμοιρία στρατιωτών είναι προς αναζήτηση μιας εχθρικής πόλης που έχει ήδη βομβαρδιστεί από τις Ισραηλιτικές Δυνάμεις. Αυτή η απλή αποστολή όμως, θα εξελιχθεί σε εφιάλτη και θα καταλήξει σε παγίδα θανάτου. Τα τέσσερα μέλη του τανκ βρίσκονται σε μια βίαιη κατάσταση και δεν μπορούν να αντιδράσουν. Σε αυτό το χάος του πολέμου, κινητήριες δυνάμεις τους είναι ο φόβος και το ένστικτο της επιβίωσης. Τα τέσσερα παιδιά που είναι ηλικίας μόνο 20 ετών, χάνουν την αθωότητά τους με τον πιο σκληρό τρόπο και καταστρέφονται ψυχολογικά...

 Ο Samuel Maoz στο σκηνοθετικό του ντεμπούτο προχωράει σε ένα αναμφισβήτητα πρωτοποριακό, σίγουρα δύσκολο και οπωσδήποτε εντυπωσιακό εγχείρημα. Εσωκλείνει τον θεατή επί μιάμιση ώρα σε ένα τανκ και τον πνίγει με την ομολογουμένως ασφυκτική ατμόσφαιρα που δημιουργούν οι περιστάσεις. Δηλαδή ο πόλεμος. Δηλαδή όχι καθαυτός ο πόλεμος, αλλά οι αγωνιώδεις και κατά σημεία μάταιες προσπάθειες των εσώκλειστων στρατιωτών να ξεφύγουν, να αποδράσουν από τις αιωρούμενες απειλές αυτής της απαίσιας, ηλίθιας και εντελώς απάνθρωπης κατάστασης, που λέγεται πόλεμος.
 Το όλο εγχείρημα του Maoz αποκτά ακόμη μεγαλύτερη αίγλη και, αν θέλετε, μεγαλύτερη δόση αληθοφάνειας όσον αφορά στην αφήγηση των γεγονότων, από το γεγονός ότι ο σκηνοθέτης επί της ουσίας ξαναζεί στην οθόνη τα δικά του, προσωπικά βιώματα από τον πρώτο πόλεμο του Λιβάνου, το μακρινό -ή όχι και τόσο- καλοκαίρι του 1982.
 Όλα όσα παρακολουθούμε, όλα όσα μας δείχνει ο Maoz, είναι φιλτραρισμένα μέσα από το μοναδικό μέσο παρατήρησης του έξω κόσμου από το τανκ, το περισκόπιο του οχήματος. Μέσα από αυτό οι στρατιώτες βλέπουν, αφουγκράζονται, νιώθουν, γνωρίζουν τον έξω κόσμο, την κόλαση. Μέσα από αυτό ο ίδιος ο σκηνοθέτης θυμάται πώς και τί έβλεπε κι ένιωθε εκείνη την πρώτη εισβολή του Ισραήλ στον Λίβανο. Πώς ο ίδιος μαζί με την ομάδα του βίωναν ώρα με την ώρα, λεπτό με το λεπτό τους φόβους, τις αγωνίες, τα άγχη και εν τέλει την σωματική και ψυχική κόπωση μέχρι την οριστική κατάρρευση σε αυτή την «παγίδα θανάτου», όπως χαρακτηριστικά και πολύ εύστοχα ονομάστηκε.
 Άλλωστε η συγκλονιστική φράση με την οποία επιλέγει να ξεκινήσει την ταινία του ο Ισραηλινός σκηνοθέτης «Ο άντρας είναι το ατσάλι, το όχημα είναι μόνο σίδερα», αποτυπώνει ακριβώς αυτή την ψυχική δύναμη που χρειαζόταν για να βγουν από αυτή την παγίδα οι τέσσερις στρατιώτες. Ναι, ατσάλι... Αρχίδια! Για τι ατσάλι μιλάμε αναφερόμενοι σε 20 χρονών παιδιά;;

 Και φυσικά η φαινομενικά εύκολα αποστολή των τεσσάρων εξελίσσεται σε έναν τρομερό εφιάλτη δίχως τελειωμό, δίχως έστω μία ελπίδα επιβίωσης από αυτή την παγίδα θανάτου που στήνει η πνιγηρή, κλειστοφοβική ατμόσφαιρα μέσα στο τεθωρακισμένο, που οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στο ψυχολογικό αδιέξοδο των στρατιωτών, που στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν είναι τίποτα άλλο από θύματα ενός συστήματος, που τους πνίγει, τους καταστρέφει.
 Από τις πολλές συγκλονιστικές σκηνές ξεχωρίζει έντονα μία. Εκείνη που ο Σμουλγκ, ακολουθώντας το ένστικτο της επιβίωσης, σκοτώνει, με κρύα καρδιά και ξεσπώντας σε λυγμούς η αλήθεια, για να σώσει το τομάρι του. Μαντέψτε: ο Σμουλγκ δεν είναι άλλος από τον Maoz, ο οποίος σε ηλικία 20 ετών οδηγήθηκε μέσα από την τρομακτική περιρρέουσα πολεμική κατάσταση στον φόνο.
 «Στις 6 Ιουνίου 1982, στις έξι και τέταρτο το πρωί, σκότωσα έναν άνθρωπο για πρώτη φορά στην ζωή μου. Δεν το έκανα από επιλογή και δεν με διέταξε κανείς, απλά αντέδρασα βρισκόμενος σε αυτοάμυνα. Δεν υπήρχε συναισθηματικό ή πνευματικό κίνητρο, παρά μόνο το βασικό ένστικτο της επιβίωσης που δεν λαμβάνει υπόψη κανέναν ανθρώπινο παράγοντα, ένα ένστικτο που πιέζει τον άνθρωπο υπό την απειλή του θανάτου. Τότε ήμουν μόνο 20 χρονών...» θυμάται με αφοπλιστική ειλικρίνεια σε ένα σημείωμα ο Maoz.
 Για την οποία πολεμική κατάσταση και γενικά ολόκληρο τον πόλεμο δεν ενδιαφέρεται απόλυτα ο Maoz. Εκείνο που θέλει να δείξει είναι ακριβώς τα συναισθήματα που γεννούνται σε αυτό τον σπαραχτικό μικρόκοσμο εντός των λαμαρινών του τανκ.

 Πολύ δυνατό αντιπολεμικό δράμα, γυρισμένο με εκπληκτικό σκηνοθετικό ρεαλισμό, με σκοτεινή, κλειστοφοβική ατμόσφαιρα, που γεννά αδιέξοδα, με τον θάνατο να πλανάται τριγύρω και τον παραλογισμό του πολέμου μέσα από τα δραματοποιημένα αυτοβιογραφικά βιώματα του σκηνοθέτη. Τα οποία ήταν τόσο σοκαριστικά που ο Ισραηλινός χρειάστηκε 25 ολόκληρα χρόνια για να τα ξεπεράσει(;) και να γυρίσει την ταινία.

 Κατά την άποψή μου πάντοτε, μπορούμε να κάνουμε λόγο για ένα μικρό αριστούργημα. Ίσως μάλιστα να το πήγαινα ένα βήμα παρακάτω κατατάσσοντας τον «Λίβανο» σε μία λίστα με τις καλύτερες (10, 15 ίσως;) -αντι-πολεμικές ταινίες όλων των εποχών.

 Βαθμολογία: 8,5/10