Σπιρτόκουτο, Γιάννης Οικονομίδης, 2003

 Το «Σπιρτόκουτο» («Matchbox» ο αγγλικός τίτλος) αποτελεί την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του Κυπριακής καταγωγής Έλληνα σκηνοθέτη, Γιάννη Οικονομίδη, η οποία ενθουσίασε την πλειονότητα των κριτικών αλλά και του κοινού, απέκτησε ένθερμους υποστηρικτές, προβλημάτισε έντονα, ενώ μας συστήθηκε ως κάτι εντελώς πρωτότυπο και "ανένταχτο" τρόπον τινά σε οιοδήποτε κινηματογραφικό είδος, αφού δεν υπήρχε κάποια άλλη παρόμοια ελληνική ταινία, με την οποία το «Σπιρτόκουτο» μπορούσε να συγκριθεί ή να αποτελέσει κοινό άξονα αναφοράς.

 Η υπόθεση της ταινίας:
 Μια μέρα, εν μέσω καύσωνα, το σπίτι του Δημήτρη, ενός μικρομεσαίου 50άρη οικογενειάρχη, κάπου στον Κορυδαλλό, μετατρέπεται σε πεδίο μάχης! Όλα τα μέλη της οικογένειας ξεσπούν ο ένας στον άλλο με απίστευτη λεκτική βία και αποκαλύψεις για πάθη, ζήλειες, ανομολόγητες επιθυμίες και διαφωνίες. Μέχρι που μια απρόσμενη εξομολόγηση τινάζει τα πάντα, ακόμη πιο ψηλά, στον αέρα! Το δράμα μιας λαϊκής οικογένειας, που περνά τη ζωή της ανάμεσα σε τέσσερις τοίχους, σε έναν απόλυτα μάταιο, αδιάφορο και «γκρίζο» κόσμο, ένα σωστό μακελειό που θα σας καθηλώσει και ίσως, ενοχλήσει.

 Η υπόθεση μυρίζει μπαρούτι από μόνη της. Και ο Γιάννης Οικονομίδης το ανάβει και βάζει μία μεγάλη φωτιά στην περίφημη "Αγία Ελληνική Οικογένεια", με τρόπο που μπορεί να ενοχλεί αλλά που επιτρέψτε μου, είναι ο μόνος, απόλυτα "διαφωτιστικός".
 Ο τίτλος; Πανέξυπνος. Αναφέρεται στους τέσσερις τοίχους ενός κοινού διαμερίσματος, όπως είναι αυτό του Δημήτρη στο οποίο εξελίσσεται το δράμα των αντι-ηρώων της ταινίας.
 Στο Σπιρτόκουτο του Δημήτρη λοιπόν, ενός μεσήλικα πάτερ φαμίλια μαζεύονται τα 8 μέλη-σπίρτα της οικογένειας, έχοντας την ψευδαίσθηση ότι εκεί κρύβονται και προστατεύονται. Όμως το Σπιρτόκουτο του Δημήτρη δεν αποτελεί φυσικά χώρο προστασίας και ελευθερίας αλλά φυλάκισης, πνιγηρής αίσθησης, μιζέριας και απελπισίας.
 Εκεί θα πέσουν οι μάσκες. Σε αυτή την πνιγηρή, μουντή, ασφυκτική ατμόσφαιρα θα διαλυθούν οι οικογενειακές - κοινωνικές αξίες που περνούνταν σαν πρότυπα. Εκεί θα συγκρουστεί η "Αγία Οικογένεια", μυστικά θα αποκαλυφθούν, πάθη και ζήλειες θα αποκαλυφθούν, σχέσεις θα τιναχτούν στον αέρα, η ένταση θα κλιμακωθεί μέσω κυρίως της λεκτικής βίας, ο ρατσισμός και ο σεξισμός θα γίνουν πιο φανεροί από ποτέ, οι σπόντες θα δώσουν τη θέση τους στις βρισιές και αυτές με τη σειρά τους στα χοντρά μπινελίκια, ο κάθε ένας θα επιτεθεί κατά πάντων, μέχρις ότου να επέλθει η οριστική ρήξη, η οποία θα βάλει τη μεγάλη φωτιά στο Σπιρτόκουτο που μοιάζει πια με μικρή Κόλαση.

 Και η διάλυσή του θα έρθει σταδιακά, κλιμακωτά. Πρώτα οι μικροί. Οι οποίοι είναι αδιάφοροι, προσβλητικοί, ασεβείς, με περιορισμένη στο ελάχιστο χρήση λέξεων και ως μόνα ενδιαφέροντα το -διαστροφικό- σεξ και τα τηλεσκουπίδια. Και μετά, οι μεγάλοι. Που ξεσπούν για τα προβλήματά τους στα παιδιά, που δεν είναι στοργικοί, που αδιαφορούν... 

 Ο Οικονομίδης σκηνοθετεί με μεγάλο ρεαλισμό. Σε τέτοιο βαθμό που δεν μπορώ καν να χαρακτηρίσω πολύ "υπερβολική" τη χρήση βίας -λεκτικής και σωματικής- που πραγματικά αποτυπώνει το μεγαλύτερο μέρος της καθημερινότητας της σημερινής ελληνικής κοινωνίας. Είτε το θέλουμε είτε όχι!
 Εντάξει, δεν συμβαίνουν αυτά στον ίδιο βαθμό σε όλες τις οικογένειες και σε καθημερινή βάση, αλλά οι συγκρούσεις που παρακολουθούμε στο «Σπιρτόκουτο», δυστυχώς, δεν απέχουν πολύ από τραγικά περιστατικά, γνώριμα στην χώρα μας...

 Ειδικά οι εκατέρωθεν αγριοφωνάρες, τα ακατάπαυστα μπινελίκια, οι σπόντες για χίλια δυο πράγματα, η προσωπική προβολή και ο φιγουραρισμός και τέλος η απόλυτη ασυνεννοησία σε κάθε προσπάθεια "πολιτισμένου" διαλόγου.

 Ο Οικονομίδης κάνει ακόμη μια μαγκιά. Μπορεί να χειρίζεται πολύ σκληρά το θέμα του, αλλά δεν κάνει και το ίδιο με τους (αντι)ήρωές του, τους οποίους αγκαλιάζει με "πατρική στοργή", με το αποτέλεσμα να είναι μία πέρα για πέρα αυθεντική ελληνική ταινία.
 Φυσικά στο τέλος δεν προσφέρει κάποια λύση, αφού δεν προτίθεται να ηθικολογήσει, αλλά να κάνει τον θεατή να ταυτιστεί σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό με τους αντιήρωές του, ώστε (ο θεατής) να μπει ο ίδιος στη θέση του κριτή.

 Αλλά και οι ερμηνείες είναι πολύ ρεαλιστικές και δυνατές. Με πρώτο και καλύτερο τον Ερρίκο Λίτση στο ρόλο του Δημήτρη, αλλά και τους υπόλοιπους πρωταγωνιστές: Ελένη Κοκκίδου, Λένια Σπυροπούλου, Γιάννη Βουλγαράκη, Κώστα Ξυκομηνό, Ιωάννα Ιβανούδη, Αγγελική Παπούλια, Σταύρο Γιαγλουλή, Σεραφείτα Γρηγοριάδου, το «Σπιρτόκουτο» και ο Γιάννης Οικονομίδης οφείλουν πολλά στις ερμηνείες.

 Μία ελληνική ταινία ιδιαίτερη, ξεχωριστή όπως ήδη ανέφερα, και σκληρή, που μιλάει για αλήθειες με αφοπλιστικό τρόπο που ενοχλεί.
 Ακολούθησε μία σαφώς υποδεέστερη ταινία, η «Ψυχή στο Στόμα», ενώ πλέον περιμένουμε την τρίτη μεγάλου μήκους ταινία του, τον «Μαχαιροβγάλτη».

 Βαθμολογία: 7,5/10