Δευτέρα 4 Φεβρουαρίου 2013

Dupa dealuri (Beyond the Hills), Cristian Mungiu, 2012

 

 Η νέα ταινία του Ρουμάνου Cristian Mungiu, που είδε τις μετοχές του να εκτοξεύονται με το αριστουργηματικό «4 Μήνες, 3 Εβδομάδες και 2 Ημέρες» (Χρυσός Φοίνικας), το «Πέρα απ' τους Λόφους» (και όχι «Πίσω...») είναι ένα δυνατό αλληγορικό ψυχολογικό δράμα, βασισμένο στο ομότιτλο μυθιστόρημα της Tatiana Niculescu Bran, που κέρδισε το βραβείο σεναρίου στις Κάννες. Σε σενάριο και σκηνοθεσία Cristian Mungiu, με τους: Cosmina Stratan, Cristina Flutur, Valeriu Andriuta, Dana Tapalaga, Catalina Harabagiu.

 Η υπόθεση:
 Η Alina (Cristina Flutur) κι η Voichiţa (Cosmina Stratan) γνωρίζονται από τα παιδικά τους χρόνια στ' ορφανοτροφείο κι έχουν αναπτύξει μια σχέση, σχεδόν, αδελφική. Η Alina, στα 19 της υιοθετήθηκε από μια οικογένεια και πλέον ζει κι εργάζεται μόνιμα στην Γερμανία. Η Voichiţa, από την άλλη, φεύγοντας από τ' ορφανοτροφείο, βρήκε την χαμένη της οικογένεια στο πρόσωπο του Θεού. Κάποια στιγμή, η Alina θα επιστρέψει στην Ρουμανία για να πάρει μαζί της τον μόνο άνθρωπο που αγάπησε πραγματικά στην ζωή της, την Voichiţa. Η Voichiţa, όμως, θεωρεί πια οικογένειά της το μοναστήρι και διστάζει να κάνει μια νέα αρχή με την καρδιακή της φίλη. Μ' αυτόν τον τρόπο, άθελά της, θέτει σε κίνδυνο την ζωή της ήδη άρρωστης Alina, καθώς ο Ηγούμενος (Valeriu Andriuţă) κι οι υπόλοιπες μοναχές, βλέπουν στο πρόσωπο της φιλοξενούμενης τον σατανά.

Στο αριστουργηματικό «4 Μήνες, 3 Εβδομάδες και 2 Ημέρες» ο Μουντζίου κριτίκαρε έντονα μια συγκεκριμένη πολιτικοκοινωνική πτυχή του καθεστώτος Τσαουσέσκου (αμβλώσεις). Εδώ, με τη μόλις 3η μεγάλου μήκους ταινία της καριέρας του (οι αστικοί μύθοι στο «Ιστορίες από τη Χρυσή Εποχή» γράφτηκαν απ' τον Μουντζίου αλλά σκηνοθετήθηκαν από πέντε συνολικά δημιουργούς), ο σημαντικότερος εκπρόσωπος του ρουμανικού σινεμά ρίχνει τα δίχτυα της κριτικής του στον σκοταδισμό της ρουμανικής (και όχι μόνο) εκκλησίας, κρατώντας ωστόσο αποστάσεις σε αντίθεση με την ευθεία επίθεση στο ρουμάνο δικτάτορα.

 Σε ένα ορθόδοξο μοναστήρι... πέρα απ' τους λόφους (ο τίτλος αναφέρεται σε όσα συμβαίνουν μακρυά απ' την κοινή θέα) εκτυλίσσεται το στόρι του φιλμ. Η Αλίνα θα επιστρέψει στη Ρουμανία από τη Γερμανία όπου διέμενε τα τελευταία χρόνια, για να πάρει μαζί της την Βοϊκίτσα, αγαπημένη της φίλη και μεγάλο έρωτα, η οποία μετά τη συμβίωσή τους στο ορφανοτροφείο και την υιοθεσία της Αλίνα, στράφηκε στην αναζήτηση του Θεού, στον οποίο και αφιέρωσε πια τη ζωή της, ενώ βρήκε και την οικογένεια που ποτέ δεν είχε.

 Η επανασύνδεση των δύο γυναικών δε θα γίνει, όπως τουλάχιστον η Αλίνα είχε φανταστεί. Θα αντικρίσει μια αποστασιοποιημένη, κλεισμένη στον εαυτό της Βοϊκίτσα, η οποία ναι μεν θα χαρεί από την επανεμφάνιση της φίλης της, αλλά θα της προσφέρει χείρα βοηθείας διαφορετική από εκείνη που θα επιθυμούσε. Απόμακρη, έχοντας αποβάλλει τα ανθρώπινα θέλω, η νεαρή καλόγρια έχει επιλέξει το δρόμο της προσευχής, της εγκράτειας, της πνευματικής αναζήτησης. 
 Πράγματα ολωσδιόλου ξένα στην Αλίνα, που αδυνατεί να κατανοήσει τον τρόπο ζωής των μοναχών, τόσο σκοτεινό, απόμακρο και «περίεργο» από το συνηθισμένο. Θα της ζητήσει έντονα και επαναλαμβανόμενα να την ακολουθήσει, όμως, όπως λέει κι ο παππάς «ο δρόμος του Θεού μοιάζει να μην έχει επιστροφή» και η Βοϊκίτσα δε δείχνει διατεθειμένη να αφήσει τη γαλήνη αλλά και την «οικογένεια» που μόλις βρήκε.

 Όμως δεν είναι αυτό το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Αλίνα, αφού σύντομα, λόγω του εκρηκτικού χαρακτήρα, της έντονης επιμονής της, αλλά και του διαλυμένου ψυχολογικού της κόσμου και του συχνά υψηλού πυρετού που οδηγεί σε υστερικές κρίσεις θα αντιμετωπιστεί εχθρικά από τις καλόγριες και τον «Πατέρα» (ιερέα της μονής), καθώς θα την παρομοιάσουν με το Σατανά...

 Όπως προαναφέρθηκε η ταινία είναι βασισμένη στη νουβέλα της Τατιάνα Νικουλέσκου Μπραν και αναφέρεται σε ένα πραγματικό γεγονός εξορκισμού, που συνέβη στο μοναστήρι της Αγίας Τριάδας, στο χωριό Τανάκου της Ρουμανίας και είχε συγκλονίσει την τοπική κοινωνία. Ο εξορκισμός, που θα γίνει πάνω σε ξύλινο σταυρό(!), θα αποτελέσει μέρος του μαρτυρίου στο οποίο θα υποβληθεί η δυναμική Αλίνα, στην προσπάθεια να κερδίσει πίσω την αγάπη της φίλης της. Θα αποτελέσει κομμάτι της «τιμωρίας» της, που θα αρνηθεί τη μοναστηριακή ζωή και μαζί τον προάγγελο της τραγικής κατάληξης. Μιας σταύρωσης, «αυτοθυσία» ως τη μοναδική λύση(;) στον ψυχικό πόνο ενός ανεκπλήρωτου, «προδομένου» έρωτα.

 Τα κατάλοιπα από το διαβρωτικό, απάνθρωπο παρελθόν της Ρουμανίας του Τσαουσέσκου συναντούν τη σημερινή Ρουμανία μέσα από φορείς όπως οι αστυνομικοί αλλά ακόμη κι οι ιατροί.

 Η συνολική ματιά του Μουντζίου απέχει πολύ από την δριμύ κριτική που ασκεί στον Τσαουσέσκου στο «4 Μήνες...», αφού εδώ, ναι μεν διατηρεί την αγαπημένη του ρεαλιστική απεικόνιση, όπως και τον ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα του φιλμ, αλλά από την άλλη ούτε πολιτικολογεί ούτε ηθικολογεί. Απλώς, εξετάζει ακόμη ένα πολιτικοκοινωνικό φαινόμενο (με σαφείς θρησκευτικές διαστάσεις) και πώς αυτό επηρεάζει τους εμπλεκόμενους ήρωές του. 

 Και εδώ πάντως, όσον αφορά στο τεχνικό κομμάτι, απουσιάζει η μουσική, ενώ οι λήψεις είναι μικρής ή μεγάλης διάρκειας νατουραλιστικά και ανθρωποκεντρικά μονοπλάνα, για κάθε σεκάνς. Συνολικά παρακολουθούμε μια στιβαρή, υποβλητική σκηνοθεσία με μινιμαλιστική αφήγηση, που στηρίζει απόλυτα το εξαιρετικό βραβευμένο στις Κάννες σενάριο, διεισδυτική ματιά στα ζητήματα που θέτει και μια κλιμακωτά δραματική εξέλιξη με υπόγεια δοσμένο καυστικό χιούμορ.

 Θα ήταν αφελές από πλευράς Ρουμάνου να ασχοληθεί με σαχλά ερωτήματα τύπου «τί είναι η πίστη» ή να αναλωθεί σε επιθέσεις θρησκευτικές, χριστιανικές, καθολικές, παπικές, κ.ά.. Εκείνο όμως που κάνει με ιδιαίτερη ευφυΐα είναι να σκαλίσει στο εσωτερικό του μοναστηρίου και να αναρωτηθεί κατά πόσο ο σκοταδισμός της τυφλής πίστης έχει ελπίδα να δει αληθινό φως και ακόμη, αν είναι εφικτό αυτή η τυφλή πίστη να καταφέρει (χωρίς να εξετάζεται αν χρειάζεται) να συνυπάρξει  με τον άθρησκο άνθρωπο χωρίς να τον αντιμετωπίζει δαιμονοποιημένα. 

 Ένα αλληγορικό δράμα με εξαιρετικό σενάριο και έξοχες ερμηνείες από τις δύο πρωταγωνίστριες εκτυλίσσεται ατμοσφαιρικά σε πλάνα παγωμένα, φυσικά και ψυχικά, μέσα σε 2 1/2 ώρες, που κυλάνε σα νερό χωρίς να κουράζουν στιγμή. 

 Πληθώρα συμμτοχών και διακρίσεων: Βραβειο Φεστιβαλ Καννων εξ ημισίας στις 2 πρωταγωνιστικές γυναικείες ερμηνείες, Βραβείο Σεναρίου στο Φεστιβαλ Καννών, Επίσημη συμμετοχη στο διαγωνιστικό τμημα του Φεστιβαλ Καννων και στα Φεστιβαλ Karlovy Vary, Τορόντο, Νεας Υόρκης, Πολωνίας, Αμβούργου, ενώ συμμετείχε και στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, όπου και απέσπασε το Βραβείο Κοινού του τμήματος Ματιές στα Βαλκάνια.


 Βαθμολογία: 8/10

5 σχόλια:

  1. Έχω σκοπό να το δω σήμερα. Αν και σπουδαία ταινία το «4 Μήνες, 3 Εβδομάδες και 2 Ημέρες», ωστόσο δεν με είχε ενθουσιάσει. Θα επανέλθω όταν το δω.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Περιμενω λοιπον την αποψη σου για το φιλμ.
      Παντως, προσωπικα με ειχε ενθουσιασει το «4 Μηνες...», ισως για το αιχμηρο πολιτικοκοινωνικο σχολιο, ισως για το συνταρακτικο θεμα, ισως για την εκπληκτικη ρεαλιστικη (οπως κι εδω βεβαια) προσεγγιση του Μουντζιου.

      Διαγραφή
    2. Θα συμφωνήσω μαζί σου για την ταινία όπου το κυριότερο ατού της είναι η αποστασιοποιημένη σκηνοθετική ματιά του Μουντζιου και το ιδιαίτερα προσεγμένο και κυρίως απογυμνωμένο, από κάθε είδους ηθικολογίες και κατηγορώ, σενάριο που αφήνει από μόνο του και μέσα από την φυσική ροή των γεγονότων να αναδειχτεί η γύμνια και αδιαφορία του συστήματος υγείας (προσπαθούν άρον άρον να διώξουν από πάνω τους το “βάρος” που λέγεται Alina), τον απαθή ρόλο της αστυνομίας και φυσικά των προκαταλήψεων και δεισιδαιμονιών ενός μοναστηριού. Θα συμφωνήσω με τον Αχιλλέα ότι είναι καλύτερη ταινία από το «4 Μήνες...», καθώς μου φάνηκε πιο ολοκληρωμένη αφού υπήρχαν και μεγαλύτερες δυνατότητες ανάπτυξης του θέματός της.

      4/5: Πολύ καλή

      Διαγραφή
  2. argiris,
    Έχω την ίδια ακριβώς άποψη για το 4 μήνες, 3 βδομάδες, μπλα μπλα, αλλά το Beyond the Hills είναι κατά τη γνώμη μου καλύτερο.

    Mike,
    Ποια είναι η γνώμη σου στο εξής ερώτημα: για ποιο λόγο η Αλίνα δεν έφευγε από το μοναστήρι; (εννοώ ποια απάντηση πιστεύεις μας δίνει ο Mungiu).

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Πιστευω πως αν το κοιταξουμε ψυχρα δεν επιδεχεται παρερμηνεια.
      Θεωρω λοιπον οτι δεν εφυγε, αφενος λογω δυνατου ερωτα σε συνδυασμο βεβαιως με την πιεση του ιερεα «αν φυγεις δεν υπαρχει επιστροφη», αφετερου για καθαρα βιοποριστικους λογους, καθως εχοντας φυγει απο την οικογενεια που την υιοθετησε και μην εχοντας δικα της χρηματα, επρεπε να συντηρηθει μεχρι -οπως πιστευε- να στηθει στα ποδια της μαζι με την αγαπημενη της..

      Διαγραφή