Σάββατο 27 Οκτωβρίου 2012

Wild Strawberries (Smultronstället), Ingmar Bergman, 1957

 

  Εν έτει 1957 ο κορυφαίος σουηδός σκηνοθέτης Ingmar Bergman κάνει δύο πραγματικά σπουδαίες ταινίες. Την 7η Σφραγίδα και τις Άγριες Φράουλες. Δύο αριστουργήματα δηλαδή την ίδια χρονιά! Μοναδικό επίτευγμα από έναν κινηματογραφικό Γίγαντα. Εδώ, με τον αυθεντικό τίτλο "Smultronstället" και διεθνώς γνωστό ως "Wild Strawberries", οι Άγριες Φράουλες είναι ένα βαθιά φιλοσοφημένο φιλμ, που θα μπορούσε να σταθεί ως συμπλήρωμα της 7ης Σφραγίδας και το οποίο αναζητά την Αλήθεια πίσω απ' τον Θάνατο. Σε σενάριο - σκηνοθεσία Ingmar Bergman, με τους: Victor Sjostrom, Bibi Andersson, Ingrid Thulin, Gunnar Bjornstrand.

 Η υπόθεση:
 Η ταινία ξεκινά μ' έναν φοβερό εφιάλτη, όπου ο γηραιός καθηγητής Ιατρικής ο οποίος πρόκειται να τιμηθεί από την Ακαδημία για την προσφορά του στην επιστήμη βλέπει, σ' ένα φέρετρο που πέφτει από μια νεκροφόρα και ανοίγει μπροστά του, τον εαυτό του νεκρό ενώ ένα ρολόι, χωρίς δείκτες, «δείχνει» την ώρα του Θανάτου. Ο ηλικιωμένος άνδρας (έξοχα ερμηνευμένος από τον μεγάλο σκηνοθέτη της εποχής του βωβού Βίκτορ Σγιόστρομ), ο οποίος στο βωμό της επιτυχίας και της καταξίωσης, θυσίασε την χαρά της ζωής και τους χυμούς του έρωτα, στεγνώνοντας την ψυχή του, κάνει το τελευταίο του ταξίδι, ταυτόχρονα ξαναζεί τη ζωή του και συμφιλιώνεται με το φόβο του θανάτου.

 Όλα ξεκινούν με τον ηλικιωμένο καθηγητή ιατρικής Borg, κεντρικό ήρωα του φιλμ, να ταράσσεται από έναν εφιάλτη. Δεν είναι λίγο πράγμα να «βλέπεις» τον εαυτό σου νεκρό στο φέρετρο και το χρόνο σου να τελειώνει. όπως «υποδεικνύει» το ρολόι χωρίς δείκτες.

 Ο βετεράνος ιατρός βλέπει τον εφιάλτη παραμονές της βράβευσής του απ' την Ακαδημία για τα 50 χρόνια προσφοράς του στο χώρο της ιατρικής και της Επιστήμης, γενικότερα. Ταραγμένος θα αποφασίσει να ταξιδέψει με το αυτοκίνητο αντί του αεροπλάνου και θα ξεκινήσει πολύ νωρίτερα από την Στοκχόλμη ώστε να φθάσει εγκαίρως στην Λουντ για τη βράβευση.

 Μαζί του, συνοδοιπόρο στο ταξίδι θα έχει τη νύφη του, η οποία νιώθει να ασφυκτιά και θέλει να ξεφύγει τόσο απ' τον άνδρα της (και γιο του γέρου) όσο κι απ' τη μιζέρια της καθημερινότητας.

 Και το ταξίδι αυτό θα μετατραπεί σε ταξίδι ψυχής από τον σπουδαίο σουηδό δημιουργό πίσω απ' την κάμερα και τον εξίσου σπουδαίο Victor Sjostrom, κορυφαίο σκηνοθέτη του βωβού κινηματογράφου και ήδη αναγνωρισμένο εδώ, να ενσαρκώνει με εκπληκτική εσωστρέφεια τον γέρο καθηγητή, έχοντας φυσικά καταθέσει στο παρελθόν διαπιστευτήρια εξαίρετης υποκριτικής.

 Απ' την πρώτη κιόλας στάση, στο πατρικό του, ο ηλικιωμένος άνδρας θα φέρει εμπρός του αναμνήσεις απ' το παρελθόν, οι οποίες ωστόσο δεν εμφανίζονται ως σκιές ή αμυδρά στιγμιότυπα αλλά ως ολοζώντανες εικόνες που συνθέτουν ολόκληρο το πορτρέτο της ζωής του 78χρονου καθηγητή. Εικόνες, οι οποίες έχουν τέτοια δύναμη, τέτοια ζωντάνια και τέτοια έντονα χρώματα, που φωτίζουν τα τελευταία μισοσβησμένα ίχνη της πορείας μιας ολόκληρης ζωής της οποίας το φινάλε πλησιάζει απειλητικά.

 Όλο το ταξίδι, με τους γνωστούς αλλά και άγνωστους ανθρώπους που θα συναντήσει και με τα όνειρα και τις μνήμες να τον συντροφεύουν, θα αποτελέσει επί της ουσίας, παράλληλα με τη διαδρομή που διανύει ο γέρος για να τιμηθεί, τη διαδρομή που θα κάνει μέσα και πίσω στο χρόνο, ώστε να καταλήξει στον προσωπικό του απολογισμό για τη ζωή.

 Κι ο μέγας Μπέργκμαν στήνει με εντυπωσιακή τεχνική, κάποια βουτηγμένα στο λυρισμό πλάνα και «παιχνίδια» με το φωτισμό, το κατεστραμμένο πορτρέτο μιας ζωής που χάθηκε μες στον εγωισμό, ενώ παράλληλα αποτίει φόρο τιμής στον έτερο μεγάλο της σουηδικής και γενικότερα, ξεχωριστής σκανδιναβικής σχολής, Βίκτορ Σγιόστρομ, όχι μόνο δίνοντάς του τον πρωταγωνιστικό ρόλο αλλά κυρίως μέσα απ' την εξπρεσιονιστική απεικόνιση των κάδρων του.

 Ο εγωπαθής καθηγητής κλεισμένος στον εαυτό του και πνιγμένος στην επιστήμη του ξέχασε ουσιαστικά να ζήσει. Ξέχασε να ερωτευτεί, να διεκδικήσει, να παλέψει, να απολαύσει. Έτσι είδε απλώς τη ζωή να περνά από δίπλα του χωρίς καν να το αντιληφθεί. Και τώρα, στα 78 του χρόνια και λίγο πριν παραστεί στη δική του τιμητική βραδιά που όμως μοιάζει «κούφια» δίχως ουσιαστικό αποδέκτη, ένας τρομακτικός εφιάλτης τον αναγκάζει να «ξαναζήσει», μέσα από μνήμες, όνειρα και μακρινές εικόνες όλα εκείνα που άφησε να τον προσπεράσουν.

 Η πραγματικότητα συγχέεται με το όνειρο και το παρόν με το παρελθόν, η νοσταλγία των χαμένων νιάτων αντιπαρατίθεται με την σκιά των γηρατειών, τα ρεαλιστικά στοιχεία του ταξιδιού διακόπτουν τα σουρεαλιστικά στοιχεία των ονείρων, οι χαρές και οι λύπες δεκάδων χρόνων ξεπροβάλλουν μέσα απ' τις θαμπές αναμνήσεις.

 Ο ήρωας, απ' τον εφιάλτη της εναρκτήριας -μαγικής εξπρεσιονιστικής σύλληψης- κιόλας σεκάνς, ακολουθώντας μια διαδρομή επιδίδεται στην αναζήτηση της Εσωτερικής του Αλήθειας. Δεν ψάχνει να βρει απαντήσεις στο Θεό, όπως κάνει ο Μαξ φον Σίντοφ στο δικό του οδοιπορικό στην 7η Σφραγίδα, αλλά στο εσωτερικό της ανθρώπινης ψυχής.
 Η φθορά του χρόνου και η άνευ όρων παράδοση σε αυτήν, που αποτυπώνεται έξοχα απ' τον Σγιόστρομ, θα δώσει τις απαντήσεις με το προδιαγεγραμμένο φινάλε.

 Ένα γλυκόπικρο οδοιπορικό στις αναμνήσεις και τα όνειρα της ανθρώπινης ύπαρξης, μία από τις 10 καλύτερες ταινίες της ιστορίας του κινηματογράφου. Χρυσή Αρκτος Φεστιβάλ Βερολίνου, 1958. Ένα αυθεντικό αριστούργημα.

 Βαθμολογία: 9/10

4 σχόλια:

  1. Καλησπέρα,

    Αριστούργημα όντως, αν και νομίζω λιγάκι "ριγμένο" σε σχέση με άλλες ταινιες του Bergman (συνήθως οι Αγριες Φράουλες δεν θα ειναι μεσα στις πρωτες 3,4 ταινίες που θα σου ερθουν στο μυαλό).

    'Ενα ταξίδι στον χρόνο της ζωής τον εξωτερικό χρόνο) και στο άλλο χρόνο των αναμνήσεων και των συγκινήσεων (τον εσωτερικό χρόνο του καθενός).

    Και ο Μπέργκμαν ξέρει να στήνει τέτοιες ιστορίες.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Αν οντως ειναι ριγμενο τοτε... κακως ειναι!
      Αν και εν μερει λογικο μιας και αναφερομενος κανεις σε 3-4 -οποιες- ταινιες ενος κινημ/κου Γιγαντα λογικα θα αφησει εκτος αλλα 3-4 η και 5-6 αριστουργηματα!

      Διαγραφή
  2. Υπέροχο το κείμενό σου Mike.

    Τεράστιο αριστούργημα. Είναι η αγαπημένη μου ταινία του Μπέργκμαν. Κι εγώ θα συμφωνήσω με τον fidelio ότι είναι "ριγμένο", αλλά από την άλλη όπως είπες κι εσύ Mike όταν πρόκειται για ένα γίγαντα της έβδομης τέχνης με τόσο τεράστιο έργο είναι λογικό ορισμένες ταινίες να θεωρούνται "ριγμένες". Όπως έχω ξαναπεί λατρεύω την πρώτη περίοδο του Μπέργκμαν, δηλαδή μέχρι και την δεκαετία το ’50 όπου οι ταινίες του ήταν πιο “βατές” και πιο “ανάλαφρες” (το ίδιο ακριβώς ισχύει και στην περίπτωση του Φελίνι).

    Και φυσικά ένας φόρος τιμής στον με γάλο δάσκαλό του τον Victor Sjöström, τον οποίο θαυμάζω πολύ, όπου εκτός από σπουδαίος σκηνοθέτης (με μερικά αριστουργήματα όπως The Wind, Körkarlen, Berg-Ejvind och hans hustru) υπήρξε και σπουδαίος ηθοποιός.

    Το “μία από τις 10 καλύτερες ταινίες της ιστορίας του κινηματογράφου” το λες εσύ ή γενικά ότι θεωρείται; Προσωπικά δεν θα είχα και μεγάλη αντίρρηση.

    5/5: Αριστούργημα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Το οτι ο Sjostrom υπηρξε ΚΑΙ σπουδαιος ηθοποιος, το αποδεικνυει περιτρανα -και- εδω. Επισης μιας και τον αναφερεις σα δασκαλο του Bergman, αυτο προκυπτει οχι μονον επειδη ηταν προγενεστερος αλλα θεωρειται (και ισως οχι αδικα) καλυτερος του η αληθεια διασημοτερου μαθητη!

    Οσο για τη 10δα, δεν ειναι προσωπικη αποψη, συνανταται συχνα σε διαφορες λιστες με τις κορυφαιες ταινιες ολων των εποχων. Παντως ουτε εγω θα ειχα αντιρρηση, αλλα θα προτιμουσα Fanny and Alexander / Persona.

    ΑπάντησηΔιαγραφή