Zift, Javor Gardev, 2008

 

 Ένα ασπρόμαυρο υποβλητικό διαμαντάκι από τη Βουλγαρία, που είχε αποτελέσει την πρόταση της βαλκανικής χώρας για το ξενόγλωσσο Oscar, σε σκηνοθεσία Javor Gardev, βασισμένο στη νουβέλα του Vladislav Todorov, με τους: Zachary Baharov, Tanya Ilieva, Vladimir Penev.

 Η υπόθεση:
 Στην κομμουνιστική Σόφια του '60, ένας άντρας, καταδικασμένος άδικα για φόνο, αποφυλακίζεται προσωρινά κι έρχεται βίαια αντιμέτωπος με τη σύγχρονη πραγματικότητα αλλά και το σκοτεινό παρελθόν του.

 Ο Moth, απελευθερώνεται από τη φυλακή μετά από χρόνια άδικου εγκλεισμού για φόνο. Είχε καταδικαστεί λίγο πριν το Βουλγαρικό κομμουνιστικό πραξικόπημα του 1944 και τώρα βρίσκεται σε ένα νέο και ανοίκειο κόσμο. Είμαστε στη Σόφια του ολοκληρωτισμού της δεκαετίας του '60. Ένα πανδαιμόνιο συμβαίνει την πρώτη νύχτα ελευθερίας του Moth: μια φρενήρης καταδίωξη διατρέχει την πομπώδους σοσιαλιστικού ρεαλισμού πόλη, περνώντας από παρακμασμένες γειτονιές, δημόσια λουτρά, κανάλια, ένα νοσοκομείο, καταγώγια πνιγμένα στον καπνό, κακόφημα μπαρ και καταλήγει, αναπόφευκτα, στο νεκροταφείο. Στην προσπάθεια του να βρει την αλήθεια, μαζί μ' ένα τεράστιο διαμάντι που φαίνεται να τον καταδιώκει μαζί με το παρελθόν του, ο Moth συναντιέται με ένα πλήθος εκκεντρικών χαρακτήρων - πράκτορες, νοσοκόμες, μπαρόβιοι, απόκληροι, νεκροθάφτες και άλλα είδη της ζούγκλας της ασφάλτου πέφτουν στο δρόμο του και προσπαθούν να τον βγάλουν από την αποφασισμένη του πορεία προς την ελευθερία.

 Σε ασπρόμαυρο, υποβλητικό φόντο μία νεο-νουάρ περιπέτεια με δυνατό πολιτικό σχόλιο στα όρια της σάτιρας, διάχυτες σινεφίλ αναφορές, ορισμένες σουρεαλιστικές πινελιές, στυλιζαρισμένη με πανέμορφη, ασπρόμαυρη φυσικά εξπρεσιονιστική φωτογραφία, χιούμορ, βία, βωμολοχία, κάποιες πανέμορφες εικόνες, δυναμική αφήγηση και μια ιδιαίτερη μουσική υπόκρουση.

 Σε κάποια σημεία η ταινία, που ξαναείδαμε στο εξαιρετικό Ταινιόραμα στο Άστυ (ολοκληρώνεται στα τέλη Ιουνίου), κουράζει, κυρίως με το επαναλαμβανόμενο αδιάφορο χιούμορ, όμως αξίζει να τονιστεί η προέλευση της, καθώς η Βουλγαρία είναι μια χώρα που δε φημίζεται για κάποια σπουδαία κινηματογραφική παράδοση (τουλάχιστον είναι άγνωστη στην Ελλάδα), με αποτέλεσμα διαμαντάκια σαν το Zift να ξεχωρίζουν σαν τη μύγα μες στο γάλα.

 Ο εγκλεισμός του πρωταγωνιστή υποδηλώνει βεβαίως τον (αυτο)εγκλεισμό της ίδιας της Βουλγαρίας σε μια παλαιωμένη εποχή και ένα πολιτικό Σύστημα που την κράτησε ουσιαστικά αποκλεισμένη από την Ευρώπη και τη Δύση, στις οποίες η βαλκανική χώρα προσπαθεί μέχρι σήμερα να ενταχθεί και να προσαρμοστεί, μετά την αποτυχία -και εκεί- του υπαρκτού σοσιαλισμού.

 Η αφήγηση, από τον ίδιο τον ήρωα, κρατάει το ενδιαφέρον του θεατή και τον καθηλώνει με τη δυναμική και τη ζωντάνια της, μιας και η διάρκεια που εκτυλίσσεται η ιστορία είναι μόλις μίας νύχτας, ενώ διάχυτες είναι οι σινεφίλ αναφορές, με τον Gardev να κλείνει το μάτι σε αρκετούς συναδέλφους του (Guy Richie, Jules Dassin, Quentin Tarantino, ). Το δε φινάλε, πολύ ωραία δοσμένο και έξυπνο σε σύλληψη, μέσα στο νεκροταφείο, όπου γίνονται όλες οι αποκαλύψεις.

 Το Zift, που στη βαλκανική αργκό σημαίνει «σκατά», είναι μία από τις καλύτερες βαλκανικές ταινίες των τελευταίων χρόνων, κέρδισε το χειροκρότημα στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης το 2008, ενώ βραβεύτηκε σε πολλά φεστιβάλ ανά τα Βαλκάνια.

 Βαθμολογία: 7/10