Die Welle, Dennis Gansel, 2008

 «Το Κύμα» ("Die Welle"), η ταινία του Dennis Gansel και του 2008, που συζητήθηκε παγκοσμίως πολύ καιρό μετά την προβολή της, ενώ ξεπέρασε στο γερμανικό box office το έτερο πολύ αξιόλογο και καλύτερο ευρωπαϊκό φιλμ για το 2006 «Οι Ζωές των Άλλων». Με το διεθνή τίτλο "The Wave", η ταινία θέτει το ερώτημα: «μπορεί να ξαναγεννηθεί ο ναζισμός στη Γερμανία;». Μία σημαντική ευρωπαϊκή πρόταση για την περασμένη δεκαετία.

 Η υπόθεση της ταινίας:
 Όταν συνειδητοποιεί, ότι οι παραδοσιακές μέθοδοι διδασκαλίας της Ιστορίας, προκαλούν αφόρητη ανία στους μαθητές του, ένας νεαρός καθηγητής, προτείνει την εφαρμογή ενός ιδιότυπου πειράματος, που προβλέπει συγκρότηση μιας ελίτ με μυστικούς κώδικες, σκληρή πειθαρχία και υψηλούς στόχους. Οι μαθητές θα οδηγήσουν το πείραμα σε απόλυτη επιτυχία και, χωρίς να το καταλάβουν, θα αρχίσουν να υποκύπτουν στη διακριτική γοητεία του φασισμού.

  Βασισμένη σε αληθινά γεγονότα που διαδραματίστηκαν σε γυμνάσιο του Palo Alto της Καλιφόρνια το 1967 και τα οποία αποτυπώθηκαν αργότερα στο best seller μυθιστόρημα του Tod Strasser (καλλιτεχνικό όνομα Morton Rhue) με τίτλο “The Wave”, η ομώνυμη ταινία του Dennis Gansel εξετάζει το τρομακτικό ερώτημα αν και κατά πόσο είναι εύκολο να αναβιώσει ο φασισμός στη σημερινή αποπνέουσα απολιτίκ αίσθηση Γερμανία.

 Σε γερμανικό σχολείο λοιπόν το πείραμα ενός νεαρού καθηγητή ιστορίας με αναρχικό παρελθόν και προχωρημένες μεθόδους διδασκαλίας καταλήγει σε μακελειό. Ο Juergen Voegel (Rainer Wegner) αποφασίζει να υιοθετήσει μια "διαφορετική" μέθοδο διδασκαλίας της ιστορίας του Φασισμού, καλώντας τους μαθητές του να δημιουργήσουν μια κλειστή ομάδα με μυστικούς κώδικες, αυστηρή πειθαρχία και ομοιομορφία. Όλα δείχνουν να πηγαίνουν καλά μέχρι τη στιγμή που η κατάσταση ξεφεύγει από τον έλεγχό του και τα παιδιά γοητεύονται επικίνδυνα από την εξουσία που θεωρούν πως έχουν αποκτήσει.

 Και ο Γερμανός σκηνοθέτης μεταφέρει το βιβλίο στη μεγάλη οθόνη γιατί ενδιαφέρεται να δείξει πώς συμπεριφέρονται ατομικά ή μαζικά οι άνθρωποι υπό την ανάπτυξη περίεργων και ασυνήθιστων περιστάσεων.

 Μόλις ο καθηγητής ξεκινάει τη νέα μέθοδο διδασκαλίας του, οι μαθητές θα αντιδράσουν αμέσως. Όλοι θα συμφωνήσουν πως οι ναζί «είναι κακοί», ότι στη σημερινή Γερμανία «δεν μπορεί να αναβιώσει ο ναζισμός», ότι ακόμη ντρέπονται για το παρελθόν της χώρας τους κλπ. Όμως σιγά σιγά θα εγκλιματιστούν και θα «συμμορφωθούν» με το πείραμα, ενώ μέσα σε μόλις μία εβδομάδα (τόση είναι η διάρκειά του) θα παρασυρθούν από την κρυφή γοητεία που κρύβουν τα γκέμια της εξουσίας και θα έχουν μεταμορφωθεί -δίχως να το καταλάβουν- σε μικρούς ναζί, όντας έτοιμοι να ακολουθήσουν τον αρχηγό και καθοδηγητή τους στο όραμα της... εξάπλωσης και απόλυτης κυριαρχίας του γερμανικού έθνους απέναντι σε οποιονδήποτε εσωτερικό ή εξωτερικό εχθρό!

 Η κεντρική ιδέα του σκηνοθέτη είναι εξαιρετική, όμως δυστυχώς, δεν είναι τέτοια και η ταινία. Πρώτον, εξαιτίας του ναι μεν δυνατού, αλλά αναμενόμενου και διδακτικού φινάλε και δεύτερον, για κάποιες σεναριακές υπερβολές (που συνηθίζουν να χαρακτηρίζουν αρκετές ευρωπαϊκές παραγωγές), όπως το γεγονός της τεράστιας και ραγδαίας εξάπλωσης ενός απολυταρχικού καθεστώτος, το οποίο «χτίστηκε» και αναπτύχθηκε μέσα από τις μεγάλες σκέψεις και ιδέες ενός «ηγέτη» ακολουθούμενου από απλούς, καθημερινούς ανθρώπους (μαθητές). Σα να μας λέει ο σκηνοθέτης ότι όλοι κρύβουμε εντός μας έναν Χίτλερ και μπορούμε ανά πάσα στιγμή όχι μόνο να τον βγάλουμε στην επιφάνεια αλλά και να επιβληθούμε σε μία μάζα ανθρώπων. Ε, όχι δα!

 Ο καθηγητής πιστός στις παράξενες αλλά πρωτοποριακές(;) μεθόδους που χρησιμοποιεί στις τάξεις του θα μεταγγίσει το δηλητήριο του φασισμού στους αρχικά προβληματισμένους αλλά γρήγορα υποκύψαντες στην ομολογουμένως διακριτική γοητεία που υποβόσκει οιαδήποτε ισχυρή κοινωνική ενότητα (μονάδα), η οποία διαλύει κάθε ατομικότητα και αναδεικνύει όλα εκείνα τα στοιχεία μιας ομάδας, μαθητές του.

 Το παιχνίδι ρόλων που στήνει ο Βέγκνερ, κρατώντας εκείνον του ηγέτη για τον ίδιο θα πάρει διαστάσεις που δεν θα μπορούσε να προβλέψει. Στην αρχή θα χαρεί που οι μαθητές του ακολούθησαν την «ιδέα» του και τα πρώτα δείγματα της ομαδικής ταυτότητας (ονομάζουν τη μικρή τους κοινωνία «Το Κύμα», ντύνονται ομοιόμορφα, υιοθετούν έναν κοινό χαιρετισμό και ένα σήμα που υποδηλώνει την ταυτότητά τους, συμπεριφέρονται σαν ίσοι προς ίσους, σαν μία μεγάλη οικογένεια) μοιάζουν αθώα...

 Μόνο η Κάρο θα «επαναστατήσει» θεωρώντας βλακεία το «Κύμα» και θα περιθωριοποιηθεί μόλις αρνηθεί να φορέσει το ίδιο με τους συμμαθητές της λευκό πουκάμισο. Όμως ακόμη και η νεαρή επαναστάτρια δεν θα μπορέσει να σταματήσει το φαινόμενο αυτό που σαν κύμα καταπίνει τους πάντες στο πέρασμά του. Το οποίο κύμα είναι η τάξη, είναι το σχολείο και αυτό με τη σειρά του είναι η τοπική κοινωνία, όλη η Γερμανία και η συνέχεια γνωστή: η άρια φυλή και... ολόκληρος ο κόσμος!

 Τα μαθήματα πολιτικής σκέψης από τον Γκάνσελ εξαιρετικά, το σενάριο πολύ καλό αλλά με πολλές αφέλειες και υπερβολές, οι ερμηνείες έξοχες στο σύνολό τους, όπως και η σκηνοθεσία και η φωτογραφία, το φινάλε πολύ δυνατό αλλά αναμενόμενο και διδακτικό.

 Μία τοποθέτηση του ίδιου του σκηνοθέτη:
 «Έδειχνα ανέκαθεν ειδικό ενδιαφέρον για την ιστορία της Ναζιστικής Γερμανίας. Για το αν θα μπορεί να υπάρξει φασισμός ξανά, για το πώς λειτουργεί το φασιστικό σύστημα, το πώς μπορεί να εκτροχιαστούν οι άνθρωποι από το δρόμο τους. Ήταν κάτι που πάντα με συνάρπαζε. Υποθέτω πως αυτό έχει να κάνει και με την ιστορία της οικογένειάς μου. Ο παππούς μου ήταν αξιωματικός του Τρίτου Ράιχ, κάτι για το οποίο ο πατέρας μου, αλλά και οι δύο θείοι μου, συνάντησαν πολλά και διάφορα προβλήματα στη ζωή τους. Όταν ήμουν νέος συχνά αναρωτιόμουν για το τι θα έκανα αν θα βρισκόμουν σε μια κατάσταση σαν κι αυτή του παρελθόντος. Στο "Wave" η ερώτησή μου είναι το πώς θα μπορούσε να δουλεύει σήμερα ο φασισμός. Θα ήταν πιθανός σήμερα; Θα μπορούσε να ξανασυμβεί αυτό το πράγμα, εδώ και τώρα, σε ένα συνηθισμένο σχολείο στη Γερμανία;... Και πάλι, όταν ήμουν νέος πάντα ευχόμουν να υπήρχε κάτι με το οποίο θα μπορούσα να ταυτιστώ. Ζήλευα τους γονείς μου που έζησαν τη δεκαετία του '60 και το φοιτητικό κίνημα, όπου οι άνθρωποι είχαν ένα είδος κοινού στόχου, προσπαθώντας να αλλάξουν το κόσμο και να κάνουν τη διαφορά. Εγώ μεγάλωσε στη δεκαετία του '80 και του '90, όταν πια υπήρχαν χιλιάδες πολιτικά ρεύματα και ομάδες, αλλά καμιά πραγματική κατεύθυνση. Δεν μπορούσα να ενθουσιαστώ με τίποτα. Κι αυτό μου έλειπε. Αυτό νομίζω πως λείπει και από τα παιδιά σήμερα. Εννοώ, δεν μπορούμε να ορίζουμε τους εαυτούς μας μόνο μέσα από τη μουσική και το ντύσιμο. Νομίζω πως οι άνθρωποι έχουν μια βαθιά ανάγκη για την ουσία, μια ανάγκη που γίνεται ολοένα και μεγαλύτερη. Η τάση για τον ατομικισμό και την ιδιώτευση, τη διάσπαση της κοινωνίας σε μικρές ομάδες, δεν μπορεί να συνεχιστεί για πάντα. Σε κάποιο σημείο θα βρεθεί ένα τεράστιο κενό. Και τότε ο κίνδυνος θα είναι ότι κάποιος «-ισμός» θα ξεπεταχτεί και θα θελήσει να γεμίσει αυτό το κενό».


 Βαθμολογία: 6,5/10