Τετάρτη 24 Απριλίου 2013

Hangmen Also Die!, Fritz Lang, 1943

 

 Ένα κλασικό φιλμ νουάρ και μία από τις κορυφαίες αντιναζιστικές ταινίες της ιστορίας. Με τις υπογραφές δύο σπουδαίων προσωπικοτήτων της Τέχνης, των Bertolt Brecht και Fritz Lang. Του 1943, σε σενάριο Brecht, Lang αλλά και John Wexley, σκηνοθεσία Fritz Lang, με τους: Brian Donlevy, Walter Brennan, Hans Heinrich von Twardowski, Anna Lee, Nana Bryant, Gene Lockhart, Margaret Wycherly.

 Υπόθεση:
 Στις 27 Μαΐου του 1942, ο ναζί διοικητής Βοημίας και Μοράβιας πέφτει νεκρός από σφαίρα της αντίστασης. Ο δολοφόνος βρίσκει βοήθεια από Τσέχους, οι οποίοι κινδυνεύουν άμεσα από θάνατο. Ο κλοιός σφίγγει... 

 Κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής της Τσεχοσλοβακίας ο χειρουργός Δρ. Franticek Svoboda (Brian Donlevy), ένας Τσέχος πατριώτης, δολοφονεί τον άγριο “Δήμιο της Ευρώπης” Reichsprotektor Reinhard Heydrich (Hans Heinrich von Twardowski) και τραυματίζεται κατά τη διάρκεια. Στην προσπάθειά του να διαφύγει λαμβάνει βοήθεια από ένα Καθηγητή Ιστορίας τον Stephen Novotny (Walter Brennan), ο οποίος παρακολουθείται από τους Ναζί και την κόρη του Mascha (Anna Lee). Ως αντίποινα για τη δολοφονία ο αρθρογράφος Emil Czaka (Gene Lockhart) κι ένας ζυθοποιός βοηθούν τις διαδικασίες για την εκτέλεση 400 πολιτών της Πράγας, συμπεριλαμβανομένου του Καθηγητή Novotny, αν δεν αποκαλυφθεί ο δολοφόνος. Μέσα από μία σύνθετη αλληλουχία γεγονότων, η Αντίσταση καταφέρνει να παγιδέψει και να υποδείξει τον Czaka ως τον δολοφόνο, αλλά όχι πριν οι Ναζί εκτελέσουν πολλούς ομήρους.

 Ο ίδιος ο Fritz Lang, αυτός ο σπουδαίος κινηματογραφιστής (Destiny, Metropolis, M, Fury, You Only Live Once, Scarlet Street), θεωρεί αυτό εδώ το φιλμ «Και οι Δήμιοι Πεθαίνουν», ως την πλέον ικανοποιητική δουλειά του στο Χόλιγουντ, μαζί με την αριστουργηματική Μεγάλη Κάψα, δέκα χρόνια μετά.
 Κάτι τέτοιο βέβαια έγκειται στην προσωπική άποψη και αισθητική του θεατή, όμως σκεφτείτε: Γυρίζει μια ταινία για τους Ναζί εν έτει 1943, πριν δηλαδή παύσει η παράνοια του ΒΠΠ'. Αναφέρεται σε ένα αληθινό πολεμικό γεγονός, που συνέβη μόλις λίγους μήνες πριν τα γυρίσματα, τα οποία με τη σειρά τους ολοκληρώθηκαν ταχύτατα, ενώ τέλος, ο Αυστριακός δημιουργός και του γερμανικού εξπρεσιονισμού (μαζί με τον F.W. Murnau, φυσικά) «ντύνει» την ιστορία του με ένα εντυπωσιακό νουάρ πέπλο.

 Κι όμως, από τα απίστευτα που όμως συμβαίνουν, το Hangmen Also Die! είναι από τις λιγότερο γνωστές ταινίες του Lang... 

 Από το σημείο λοιπόν (δολοφονία του Reinhard Heydrich) που ο Lang (μαζί βέβαια με τον Brecht) σκαρφίστηκαν το στόρι της ταινίας, ξεκίνησαν από την Αμερική να ερευνούν τα αίτια του θανάτου. Ωστόσο δυσκολεύονταν αισθητά, καθώς ναι μεν συγκέντρωναν διάφορες «μαρτυρίες», όμως δεν μπορούσαν να διασταυρώσουν τις πηγές των και μη θέλοντας να παραχαράξουν την ιστορία στράφηκαν στην πανέξυπνη ιδέα της δημιουργίας μιας αντιναζιστικής ή αν θέλετε ακόμη καλύτερα, μιας αντιστασιακής ταινίας με κεντρικό θέμα την ανεύρεση των αιτίων της δολοφονίας του «Προστάτη του Γ' Ράιχ», διοικητή της Βοημίας και Μοράβιας, νυν Τσεχίας, ενός εκ των πιο αδίστακτων Ναζί, «άνθρωπο» χάρη στην αγριότητα του οποίου ο Χίτλερ είχε προσδώσει το χαρακτηρισμό «Σιδηρά Καρδιά»...

 Κάπου εκεί το δαιμόνιο δίδυμο Brecht-Lang, προκειμένου να κερδίσει και τους τελευταίους θεατές τοποθέτησε το χαρακτήρα της Mascha, κοπέλας που διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της ιστορίας, αφού είναι εκείνη που βοηθάει και μάλιστα δύο φορές τον κύριο καταζητούμενο για τη δολοφονία του «Δήμιου» (έναν χειρουργό, επίσης σεναριακή επινόηση, που φυσικά κλείνει το μάτι στις θυσίες που απαιτεί η Ελευθερία -ένας γιατρός δηλαδή διαπράττει φόνο-), ενώ παράλληλα αγωνιά για την τύχη του πατέρα της Novotny, Καθηγητή Ιστορίας και πρώην αντιστασιακού, ο οποίος μαζί με εκατοντάδες άλλους Τσέχους συλλαμβάνεται από τους Ναζί, οι οποίοι για να τους αφήσουν ελεύθερους ζητούν ως αντάλλαγμα από την Αντίσταση ένα εξιλαστήριο θύμα, τον δολοφόνο δηλαδή του «Προστάτη». 
 Τότε, ο περήφανος τσεχικός λαός, αν και θα ανταμώσει με τα όρια του εθνικού διχασμού, εντούτοις θα παραμείνει ενωμένος στήνοντας παγίδα στον Czaka, προδότη των Τσέχων και πιστό σκυλί των Γερμανών. Βέβαια η απανθρωπιά των Ναζί γνωστή. Δε χάνουν χρόνο, δεν κάνουν χάρες, δεν αναστέλλουν παρά εντείνουν τις εκτελέσεις, με αποτέλεσμα να θανατωθούν πολλοί αθώοι έως ότου παραδοθεί από τους Τσέχους ο «δολοφόνος».

 Η έντονη αγωνία μέχρι το φινάλε καθιστά το φιλμ ως ένα καλογυρισμένο θρίλερ, ενώ με βάση την επιτηδευμένη στόχευση σε Ναζί-καρικατούρες αλλά και την παρουσίαση των κτηνωδιών της φασιστικής Γερμανίας, σαφώς γίνεται λόγος για την πλέον πολιτική ταινία στην πλουσιότατη φιλμογραφία του Λανγκ, οπωσδήποτε για μία από τις κορυφαίες αντιναζιστικές και ακόμη περισσότερο μέσα στις σημαντικότερες αντιστασιακές, γενικά. Το μοναδικό αρνητικό σε αυτό το υπέροχο ασπρόμαυρο νουάρ προπαγανδιστικό αντιφασιστικό μανιφέστο, η αχρείαστα μεγάλη διάρκεια, που ξεπερνάει τις δύο ώρες.

 Η ταινία το 1944 προτάθηκε για Oscar Καλύτερου Ήχου και Καλύτερης Μουσικής. 

 Βαθμολογία: 8/10

2 σχόλια:

  1. Έτυχε να το δω πολύ πρόσφατα και θα συμφωνήσω μαζί σου. Ένα πολύ δυναμικό, ασφυκτικό και αγωνιώδες φιλμ. Κρίμα που είναι από τις λιγότερο γνωστές του ταινίες.

    4/5: Πολύ καλή

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Πραγματικα κριμα φιλε μου. Διοτι μιλαμε για μια σπουδαια συνεργασια (Λανγκ, Μπρεχτ) με αποτελεσμα μια σημαντικη αντιστασιακη ταινια και, φυσικα, την πλεον πολιτικη του Αυστριακου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή