Δευτέρα 26 Νοεμβρίου 2012

Tous les Matins du Monde, Alain Corneau, 1991

 

 Μία πανέμορφη ταινία απ' τη Γαλλία και τον προσφάτως εκλιπόντα, συγκεκριμένα τον Αύγουστο του 2010, λίγες μέρες μετά την προβολή του κύκνειου άσμα του Crime d'amour, Alain Corneau. Το «'Ολα τα πρωινά του κόσμου» είναι η κινηματογραφική μεταφορά του μυθιστορήματος του Quignard Pascal. Με τους Jean-Pierre Marielle, Gérard Depardieu, Guillaume Depardieu, Anne Brochet, Carol Richert.

 Η υπόθεση:
 Τέλη του 17ου αιώνα. Ο μουσικός de Sainte Colombe επιστρέφει στο σπίτι του και ανακαλύπτει ότι κατά το διάστημα της απουσίας του η γυναίκα του είχε πεθάνει. Συντετριμμένος, αφιερώνει τη ζωή του στην ανατροφή των παιδιών του και στη μουσική του . Αρχίζουν τότε να κυκλοφορούν φήμες γι' αυτόν που θα φτάσουν μέχρι τ' αυτιά του Βασιλιά. Ο Λουδοβίκος XIV θα τον καλέσει στην αυλή, για να γίνει μέλος της βασιλικής ορχήστρας. Εκείνος αρνείται κι επιμένει στη μοναξιά του. Μία μέρα φτάνει στο σπίτι του ένας νεαρός με ένα αίτημα...

 Ο Alain Corneau υπήρξε σημαντικός γάλλος σκηνοθέτης με πολύ λίγες (μόλις 16) αλλά εξαιρετικές ταινίες στο φαινομενικά μικρό αλλά πλουσιότατο βιογραφικό του.
 Εδώ, εν έτει 1991 δημιουργεί ένα αξεπέραστο κινηματογραφικό έπος πέρα από κάθε κριτική προσέγγιση χαρίζοντάς μας μία εκ των κορυφαίων γαλλικών ταινιών ever και οπωσδήποτε ένα απ' τα καλύτερα φιλμ της δεκαετίας.

 Η ιστορία είναι βασισμένη στο έξοχο μυθιστόρημα του Quignard Pascal και αφηγείται τα αληθινά γεγονότα της σχέσης δύο μεγάλων μουσικών του 17ου αιώνα, του δασκάλου Monsieur de Sainte Colombe και του μαθητή Marin Marais.

 Απ' τη μία έχουμε τον στριμμένο άνθρωπο αλλά σπουδαίο δάσκαλο Μεσιέ ντε Σεντ-Κολόμπ, ο οποίος σε κατάσταση ελιτίστικου αυνανισμού παίζει με το δικό του, μοναδικό τρόπο την εφτάχορδη βιόλα, εφευρέτης γαρ και μαέστρος δημιουργικός και ασύγκριτος, αποκλειστικά προς ιδίαν τέρψιν και αυτάρεσκο ηδονισμό. Απόδειξη του απέραντου σεβασμού και υποταγής προς τη μουσική και γενικά την Τέχνη, πιστός υπηρέτης της οποίας είναι και μόνον, η κατ' εξακολούθηση άρνηση να μεταβεί στην Αυλή του Βασιλιά Ήλιου, Λουδοβίκου IV και να διασκεδάζει τους αυλικούς παίζοντας μουσική στη βασιλική ορχήστρα, περιφρονώντας τους ἀ-μουσους απεσταλμένους του Βασιλιά. Φυσικά! Αφού είναι μουσικός με όλην τη σημασία της λέξης και προστάτης της Τέχνης (του), όχι διασκεδαστής της σειράς και γλύφτης!

 Απ' την άλλη ο αντιγραφές και κόλακας όμως σε κάθε περίπτωση ταλαντούχος Μαρέν Μαρέ, βιρτουόζος μουσικός της εποχής του Μπαρόκ και της βιόλα ντα γκάμπα (συγγενικό μουσικό όργανο του βιολιού - το προσωνύμιο ντα γκάμπα είναι ενδεικτικό της στάσης παιξίματος, καθώς στηρίζεται ανάμεσα στις γάμπες και όχι στο έδαφος, όπως το βιολοντσέλο) θα μαθητεύσει κοντά στον ντε Σεντ-Κολόμπ, αλλά οι διαφορετικές τους αντιλήψεις και ο υπέρμετρος ενθουσιασμός του και η νεανική φιλοδοξία θα τον φέρουν σε ρήξη με το δάσκαλό του και θα τον οδηγήσουν επί σειρά ετών στη διεύθυνση της βασιλικής ορχήστρας (ordinaire de la chambre du roy pour la viole), όπου θα υποκύψει στα βασιλικά προνόμια.

 Όλα θα αρχίσουν με το θάνατο της γυναίκας του μεγάλου μουσικού δασκάλου. Η θλίψη του, ζωγραφισμένη στο πρόσωπο και αποτυπωμένη σε κάθε γκριμάτσα του εξαιρετικού ηθοποιού Ζαν-Πιερ Μαριέλ, θα τον οδηγήσει σταδιακά στην πλήρη απομόνωση. Θα χτίσει ένα μικρό σπίτι στον κήπο, στο οποίο μετακομίζει για ν' αφοσιωθεί πλήρως στη μουσική αποφεύγοντας τον έξω κόσμο, ενώ παράλληλα θα δημιουργήσει ένα μουσικό τρίο με τις δύο κόρες του.

 Την εσωτερική του γαλήνη θα διαταράξει ο νεαρός ταλαντούχος μουσικός που με ζήλο κι επιμονή θα ζητήσει να γίνει μαθητής του. Η άρνηση του Κολόμπ διαρκής, στοιχειώνεται όμως μέσα από μια ασύλληπτη ατάκα: «Νεαρέ μου είστε επιδέξιος και παίζετε μουσική, όμως δεν είστε μουσικός!».

 Ο επιμένων όμως νικά. Και η επιμονή του Μαρέ (πραγματικά πολύ δυνατή ερμηνεία του Γκιγιόμ Ντεπαρντιέ, υιού του γίγαντα Ζεράρ), κινούμενη απ' τη φιλοδοξία της προσωπικής, καλλιτεχνικής και κοινωνικής ανέλιξης, τον οδηγεί αρχικά στο κρεβάτι της Μαντλέν, μίας εκ των δύο κορών και εν συνεχεία στη βασιλική αυλή. Μόνο που στο ενδιάμεσο αυτός ο δίχως ηθικούς φραγμούς νεαρός θα εξαπατήσει την Μαντλέν με απώτερο σκοπό να πλησιάσει τη μουσική ιδιοφυΐα του Κολόμπ, να μάθει, να ρουφήξει όση γνώση μπορεί να δεχτεί μέσω της ερωτευμένης άτυχης κοπέλας. Αφού αντιγράψει κάθε βήμα, κάθε μέθοδο του δασκάλου και τα δουλέψει έχει πλέον εξελιχθεί σε κορυφαίο μουσικό, έτοιμο για το μεγάλο βήμα. Θα φύγει λοιπόν απ' το σπιτάκι για τον Roi Soleil. Μόνο που... η Μαντλέν μένει έγκυος. Εκείνος το αγνοεί αλλά βέβαια δεν τον ενδιαφέρει καν. Μετά από απανωτές προσκλήσεις και παρακαλετά, όταν πια η νεαρή αρρωστήσει άσχημα, θα γυρίσει να της παίξει βιόλα. Αλλά θα φύγει ξανά κι εκείνη ξέρει ότι μόνο ένας δρόμος της απέμεινε...

 Χρόνια μετά ο Μαρέ (ο ογκόλιθος Ζεράρ Ντεπαρντιέ πλέον, ανοίγει και κλείνει το φιλμ με δύο ολιγόλεπτες τρομακτικές ερμηνείες) έχει γίνει σπουδαίος και τρανός δάσκαλος μουσικής αλλά τρώγεται βασανισμένος από τύψεις για τον σκάρτο χαρακτήρα που είχε τότε. Όλα τα μεγαλεία και η καταξίωση έχουν πάει περίπατο. Τι τα θες;!
 Μία ατάκα με πολύ νόημα του δασκάλου προς το μαθητή: "Η μουσική υπάρχει για να μιλάει για όλα όσα δεν μπορούν να ειπωθούν με λόγια".

 Τα πλάνα του Alain Corneau μας μεταφέρουν σε έναν παραμυθένιο, αλλά συγχρόνως μουντό κόσμο γεμάτο ποικίλα συναισθήματα, όπως είναι ο πόνος, ο έρωτας, ο φόβος και ο θάνατος.
 Η δε πληρότητα του κάθε πλάνου μοναδικά εντυπωσιακή! Τα μελωδικά ακούσματα ξεσηκωμένα απ' τους κορυφαίους κλασικούς μουσικούς, απίθανα. Οι ήχοι της βιόλας ταξιδεύουν τις αισθήσεις και οι μετατρέπουν σε κινούμενους πίνακες ζωγραφικής τα υπέροχα, γεμάτα φιλοσοφική δύναμη πλάνα.
 Με άλλα λόγια ο Κορνό με τη μαεστρική του σκηνοθεσία, η οποία παρεμπιπτόντως ακολουθεί σε ρυθμό και δυναμική τη μουσική, κάνει κάτι ασύλληπτο: μας προσφέρει τη δυνατότητα να... ακούμε εικόνες και να βλέπουμε μουσική! 
 Σε αυτό βεβαίως συνεισφέρουν ο Ζορντί Σαβάλ, που επιμελείται της μουσικής και ο Ιβ Αντζελό στη φωτογραφία, καταπληκτική δουλειά αμφότεροι.
 
 Εξαιρετική ατμοσφαιρική ταινία εποχής. Οι φίλοι της καλής μουσικής θα τη λατρέψουν. Εκείνοι του καλού σινεμά θα την κουβαλούν μέσα τους για πολύ καιρό. Οι υπόλοιποι κάτι θα νιώσουν, δεν μπορεί! Όσοι βρίσκεστε στην πρώτη κατηγορία ή στη δεύτερη ή αγαπάτε εξίσου και τα δύο αυτά είδη Τέχνης και δεν έχετε δει την ταινία, αναζητήστε την με την πρώτη ευκαιρία!

 Υποψήφια για Χρυσή Σφαίρα Kαλύτερης Ξένης Tαινίας.
 
 Tous les matins du monde sont sans retour.

 Βαθμολογία: 9/10

Παρασκευή 16 Νοεμβρίου 2012

I Mostri, Dino Risi, 1963

 

 Μία κλασική αντιπροσωπευτική ταινία της περίφημης και αγαπημένης Commedia all' Italiana από έναν εξαίρετο εκπρόσωπο του είδους, τον Dino Risi και το 1963, με τους Vittorio Gasman, Ugo Tognazzi να πρωταγωνιστούν μαζί η ξεχωριστά στα 20 συνολικά σκετς που απαρτίζουν «Τα Τέρατα».

 Η υπόθεση, απλή: 20 σκετσάκια που σατιρίζουν τους λαϊκούς μύθους και την ιταλική κοινωνία της δεκαετίας του 1960.

 Ο Dino Risi, ένας πραγματικά σπουδαίος σκηνοθέτης και έξοχος εκπρόσωπος της αγαπημένης -και- στην Ελλάδα Commedia all' Italiana, βρίσκει εδώ, στο πρόσωπο δύο πολύ καλών του φίλων και συνεργατών αλλά και μεγάλων ηθοποιών φυσικά, των «ωραίων τεράτων» του ιταλικού σινεμά Vittorio Gasman και Ugo Tognazzi τον καθρέφτη μέσα απ' τον οποίον «βλέπει» τους πρωταγωνιστές, τους αντιήρωες, τα πρότυπα, τους πλούσιους, τους φτωχούς, τους κάθε λογής «απατεώνες», τους πολιτικούς, τους ανθρώπους των media, τους «προβληματικούς» και εν τέλει ολόκληρη την ιταλική κοινωνία των '60s, τους μύθους της οποίας ξεσκίζει μέσα από μία σειρά ξεκαρδιστικών σκετς, συνολικής διάρκειας 110'.

 Αξίζει να σημειωθεί (οι λάτρεις βεβαίως του είδους γνωρίζουν πολύ καλά) πως η commedia all' italiana υπήρξε το κατεξοχήν κινηματογραφικό είδος που αντιμετώπισε το πρόσωπο της κοινωνίας με γενναιότητα, αυτοσαρκασμό και ουσία και που στηρίχθηκε στη μετωπική σύγκρουση με τη γελοιότητα και την ήττα των ανθρώπων καθώς και με την υπαρξιακή τους απελπισία. 

 Εδώ λοιπόν παρακολουθούμε ένα απ' τα πρώτα δείγματα αυτού του ιδιαίτερου κινηματογραφικού είδους με την υπογραφή ενός κωμικού -και όχι μόνο- μαέστρου (Il Sorpaso, Il Successo, Profumo di Donna, Una vita difficile, Poveri ma belli, ). 

 Μια σπονδυλωτή ταινία και μία καυστική σάτιρα με πανέξυπνους διαλόγους, ωραίο χιούμορ, πολιτικοκοινωνικά μηνύματα, διδακτισμό αλλά και κάποιες υπερβολές.

 Βαθμολογία: 7,5/10