Κυριακή 13 Νοεμβρίου 2011

Tulitikkutehtaan tyttö (The Match Factory Girl), Aki Kaurismaki, 1990

 

 Ο Άκι Καουρισμάκι (Aki Kaurismäki), αυτός ο σπουδαίος Φινλανδός σκηνοθέτης δεν έκανε ποτέ σπουδές κινηματογράφου. Ε και; Αυτό δε στάθηκε εμπόδιο ώστε ο ταλαντούχος, φιλέλληνας και ανθρωπιστής δημιουργός να φτάσει στο σημείο να θεωρείται, απολύτως δίκαια, ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του ανεξάρτητου σκανδιναβικού σινεμά, με τις ταινίες του να έχουν διακριθεί σε ένα σωρό φεστιβάλ κερδίζοντας πάμπολλα βραβεία. 
 Η τελευταία του παρεμπιπτόντως, "Le Havre" («Το λιμάνι της Χάβρης») κέρδισε το βραβείο FIPRESCI στις Κάννες, όπου είχε προταθεί και για το Χρυσό Φοίνικα, ενώ θα παιχτεί στις ελληνικές αίθουσες στις 12/1/2012.

 Η υπόθεση της ταινίας:
 Η Ιρις (Kati Outinen), είναι μια κοπέλα άχαρη και σχεδόν άσχημη. Εργάζεται σε ένα εργοστάσιο κατασκευής σπίρτων. Ζει μονότονα, χωρίς χαρά, μαζί με την αλκοολική μητέρα της και το βάρβαρο πατριό της. Στο εργοστάσιο παρακολουθεί τις μηχανές, που κόβουν σε συνεχώς πιο μικρά κομματάκια, τεράστιους κορμούς δέντρων. Κάνει ελάχιστες κινήσεις, ανέκφραστη και αμέτοχη. Δεν έχει φίλους ή φίλες. Όταν αγοράζει νέο φουστάνι την αποκαλούν πουτάνα. Η συνάντηση με έναν «τυχαίο» καταλήγει σε σεξουαλική πράξη. Μένει έγκυος και διακόπτει την εγκυμοσύνη της... Η ηρωίδα του Καουρισμάκι και τα μικρά γεγονότα της ζωής της, τα ουδέτερα και ασφυκτικά δεδομένα ετοιμάζουν τη φοβερή κάθαρση, ήρεμα, χωρίς συναίσθημα, χωρίς τρομολαγνεία. Με κάποιο πικρό ίσως χιούμορ.

 Ο Καουρισμάκι ενσωματώνει κάποια στοιχεία στις ταινίες του, που τον ακολουθούν σα δημιουργό και χαρακτηρίζουν το προφίλ του. Χαρακτηριστικότερα είναι η βαθιά αγάπη που έχει απέναντι στους ήρωές του, η συμπόνοια με την οποία προσεγγίζει τις κακοτυχίες και τα βάσανά τους, η εκφραστικότητα των προσώπων (των ηρώων), ο ρεαλισμός και ο μινιμαλισμός, η απουσία περιττών διαλόγων (που συμπληρώνεται από την εκφραστικότητα), οι απαραίτητες δόσεις χιούμορ με τις οποίες προσδίδει μία απαλή νότα στο βαρύ κλίμα των δραματικών ταινιών του και τέλος, η μη ύπαρξη happy end.

 Εδώ, στη «Γυναίκα με τα Σπίρτα», ("Tulitikkutehtaan tyttö" στα φινλανδικά, 1990) συναντάμε όλα τα παραπάνω στοιχεία, χωρίς ίσως το χιούμορ. Ο τίτλος μπορεί εύλογα να θυμίζει το παιδικό παραμύθι του σπουδαίου παραμυθά Χανς Κρίστιαν Άντερσεν («Το κοριτσάκι με τα Σπίρτα»), αλλά ουδεμία σχέση έχει με αυτό.

 Ο Καουρισμάκι κάνει ένα μελόδραμα, ρίχνοντας μια πικρή ματιά πάνω στη σκληρή, κυνική, απρόσωπη και αδιάφορη βιομηχανική κοινωνία του σήμερα, καθώς ακολουθεί την τραγική ιστορία της νεαρής εργάτριας σε εργοστάσιο σπίρτων. 
 Στην προσπάθειά του όμως να αποτυπώσει όσο πιο ρεαλιστικά μπορεί αυτό το χάος, όπου οδηγεί μέσω της κοινωνικής αδιαφορίας και της απόλυτης αλλοτρίωσης του προλετάριου, ο Φινλανδός δημιουργός κάνει ένα κατάμαυρο, άκρως πεσιμιστικό και απόλυτα μηδενιστικό φιλμ, όμοιο με ελάχιστα άλλα σε ολόκληρη την ιστορία του κινηματογράφου.

 Στα μόλις 66' που διαρκεί το φιλμ, παρακολουθούμε το άχρωμο «ρομπότ» να κατευθύνεται μηχανικά και υπομονετικά ανήμπορο και / ή ανίκανο να αντιδράσει, προς το προδιαγεγραμμένα τραγικό φινάλε. Στην πορεία δε θα είναι σε θέση να επικοινωνήσει με κανέναν, να χαρεί ή να αντλήσει χαρά από κάπου, να συναντήσει έστω μία νότα αισιοδοξίας, να βρει μία στιγμή πρόσκαιρης ευτυχίας. 

 Εμφανείς είναι και οι επιρροές του σκηνοθέτη από άλλους συναδέλφους του, ειδικά του Ρομπέρ Μπρεσόν, δημιουργού που θαυμάζει σε μεγάλο βαθμό.

 Κι ο Καουρισμάκι αφήνει τα πράγματα να εξελιχθούν, να λάβουν το δρόμο τους. Σαν παρατηρητής κι ο ίδιος. Αποστασιοποιημένος, δεν ενοχλείται, δεν αντιδράει, δε σχολιάζει, δεν επικρίνει, δεν εξηγεί και τέλος, δεν ψάχνει να βρει απαντήσεις στο δρόμο προς την κάθαρση(;) μιας εμφανώς χαμένης ψυχής, που ανήκει σε μία απελπισμένη γυναίκα.

 Ένα αρκετά σκληρό και πεσιμιστικό αριστούργημα, που απέσπασε μεταξύ άλλων και 2 βραβεία (Interfilm Award και OCIC Award - Honorable Mention) στο κινηματογραφικό φεστιβάλ του Βερολίνου (1990) αλλά και μια υποψηφιότητα για Βραβείο καλύτερης ταινίας στα ευρωπαϊκά κινηματογραφικά βραβεία της ίδιας χρονιάς.

 Βαθμολογία: 7,5/10

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου