Σάββατο 15 Οκτωβρίου 2011

Angst essen Seele auf, Rainer Werner Fassbinder, 1974


 «Ο Φόβος τρώει τα Σωθικά» ("Fear eats the Soul"), από τον Rainer Werner Fassbinder («Λόλα», «Λιλί Μαρλέν», «Τα Πικρά Δάκρυα της Πέτρα φον Καντ», «Μπερλίν Αλεξάντερπλατζ», «Ο Γάμος της Μαρία Μπράουν», «Βερόνικα Φος») και το 1974. Μία όμορφη ταινία, για μία μεσήλικη χήρα από τη Γερμανία που ερωτεύεται και τελικά παντρεύεται έναν κατά 20 χρόνια μικρότερό της Μαροκινό μετανάστη και τη ρατσιστική αντιμετώπιση που ακολούθως θα δεχθεί το ζευγάρι από τη γερμανική κοινωνία των '70s.

 Η υπόθεση της ταινίας:
 Η χήρα Emmi Kurowski, μια μεσόκοπη, καθόλου γοητευτική καθαρίστρια τσακισμένη από τη ζωή, γνωρίζεται τυχαία με το Μαροκινό εργάτη Ali. Σύντομα αναπτύσσεται ανάμεσα τους μια μεγάλη αγάπη που τους οδηγεί μέχρι το γάμο παρά τη διαφορά ηλικίας, την ξένη καταγωγή του άνδρα και την ισχυρή αντίδραση των παιδιών της Έμι, των γειτόνων και των συναδέλφων της. Στην αρχή η κακοβουλία των άλλων τους φέρνει πιο κοντά. Όταν όμως ο περίγυρος αρχίζει να αποδέχεται το ιδιόμορφο ζευγάρι, η σχέση τους κλονίζεται. Ο Φασμπίντερ κάνει με την ταινία ένα συγκλονιστικό κοινωνικό μελόδραμα, που σε αφοπλίζει με την ανθρωπιά του και τη δύναμη των δραματικών συγκρούσεών του. Η μεγάλη ηθοποιός Μπριγκίτε Μίρα, που ο Φασμπίντερ επανέφερε στην οθόνη ύστερα από πολλά χρόνια απουσίας, δίνει μια συγκλονιστική ερμηνεία.

 Ο Rainer Werner Fassbinder, αυτός ο αντισυμβατικός αλλά γενικά «δύσκολος» σκηνοθέτης υπογράφει εδώ μία από τις πιο βατές ταινίες του, κάνοντας αιχμηρή -και μάλιστα διπλή- κριτική απέναντι στη ρατσιστική, ξενοφοβική γερμανική κοινωνία της δεκαετίας του 1970.
 Μία πολύ απλή αλλά πέρα για πέρα ανθρώπινη και ζεστή ταινία, από τον εκκεντρικό και πρωτοπόρο Γερμανό δημιουργό, χάρις στον οποίο θα μπορούσε να δημιουργηθεί το κίνημα του "γερμανικού νεορεαλισμού", το οποίο και θα αποτυπωνόταν πλήρως σε αυτό το φιλμ.

 Ας αφήσουμε όμως στην άκρη το τι "θα" γινόταν και ας επικεντρωθούμε στα της ταινίας..

 Η Έμι λοιπόν (εκπληκτική η Μπριγκίτε Μίρα), μία γερμανίδα χήρα, μοναχική, μεσόκοπη, φανερά γερασμένη και κουρασμένη από τις κακουχίες και τις ατυχίες της ζωής και ο Άλι (καλός ο Ελ Εντί Μπεν Σαλέμ), ένας νεαρός μαροκινός μετανάστης και εξίσου μοναχικός αναπτύσσουν αμοιβαία αισθήματα συμπάθειας από την πρώτη στιγμή της γνωριμίας τους. Βασικό κοινό στοιχείο η έλλειψη αγάπης που διακρίνει και τους δύο. Η αρχική συμπάθεια δεν θα αργήσει να μετατραπεί σε ερωτική έλξη και εν τέλει στα ιερά δεσμά του γάμου και μαζί θα ξεκινήσει ο γολγοθάς του «παράταιρου» ζευγαριού, καθώς από τη μία οι γείτονες της Έμι και από την άλλη οι φίλοι του Άλι παίρνουν εξ αρχής με στραβό μάτι αυτήν τη σχέση.

 Βλέπετε, ένας γάμος με αρκετά μεγάλη διαφορά ηλικίας (πάνω από 10, σχεδόν 20 χρόνια) ήταν φοβερό ταμπού στη Γερμανία εκείνα τα χρόνια. Και ερχόταν ως αποτελειωτικό χτύπημα στο... αρχικό σοκ που δεχόταν η τότε οπισθοδρομική κοινωνία στο άκουσμα μιας σχέσης με φυλετική ανισότητα. Πολύ απλά, δεν γινόταν αποδεκτός ένας αλλοδαπός μετανάστης..

 Μεγάλη μαγκιά του Φασμπίντερ εδώ, καθώς εντάσσει στην ίδια ταινία δύο διαφορετικές πτυχές του ίδιου βίαιου και σκληρού κοινωνικού φαινομένου που ονομάζεται ρατσισμός.

 Τα προβλήματα πάντως του «αλλόκοτου» ζεύγους δεν σταματούν στις επικρίσεις και την απόρριψη του κοινωνικού τους περίγυρου αλλά ούτε και στα κοινωνικά ταμπού, τα οποία είναι και οι δύο έτοιμοι να συνθλίψουν. Αντιθέτως, γίνονται ακόμη περισσότερα όταν στο ήδη υπάρχον πρεσάρισμα προστίθενται οι εσωτερικές συγκρούσεις.
 Η αίφνης αμοιβαία συμπάθεια και η γρήγορη ερωτική σπίθα που ανάβει από τις πρώτες κιόλας συναντήσεις της Έμι με τον Άλι, θα παραμεριστούν όταν οι δυο τους έρθουν πολύ κοντά και γνωριστούν καλύτερα, με αποτέλεσμα να βγουν στη φόρα ολοκληρωμένοι οι χαρακτήρες τους, οι οποίοι δεν είναι τόσο όμοιοι όσο -τουλάχιστον- θα πίστευαν..

 Είναι όμως τόσο δυνατή αυτή η σπίθα, που όχι μόνο δε θα σβήσει αλλά το ερωτευμένο και αδίκως κατακριθέν και "αδειασμένο" ζευγάρι θα κάνει τα πάντα για να φουντώσει και να γίνει φλόγα, που θα κάψει κάθε ρατσιστικό κατάλοιπο μιας σάπιας και απάνθρωπης κοινωνίας.

 Μία πραγματικά πολύ όμορφη ταινία, που μιλάει για τί άλλο, για την αγάπη. Και το κάνει με τόσο «παράξενο» αλλά γλυκό τρόπο. Και για τη μοναξιά. Τη μοναξιά που νιώθει όποιος δεν έχει αγάπη και όποιος είναι "ξένος" (με ή χωρίς εισαγωγικά). Και για το φόβο. Το φόβο που νιώθει ο ξένος ότι θα μείνει μόνος. Και πώς αντιμετωπίζεται ο φόβος; Με την αγάπη φυσικά, τί άλλο;

 Ο πιο απλός Φασμπίντερ,  σε μία από τις καλύτερες ταινίες του, με την οποία κέρδισε το Βραβείο Κριτικών στις Κάννες του 1974.

 Βαθμολογία: 8/10

16 σχόλια:

  1. Πολύ όμορφη και συγκινητική ταινία. Όντως από τις πιο απλές και συμβατικές ταινίες του κατά τα άλλα εκκεντρικού και δύσκολου Fassbinder. Δεν θέλω να ακούω καν για τα “Τα Πικρά Δάκρυα της Πέτρα φον Καντ” όπου βαρέθηκα την ζωή μου.

    3,5/5: Αρκετά καλή

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Γεια σου Mike. Σε έχω προσκαλέσει σε ένα blogoπαίχνιδο. Αν θέλεις ρίξε μια ματιά εδώ.
    http://efactrios.blogspot.com/2011/10/blog-game-6-7.html

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Εξαιρετική ταινία!!! Από τις αγαπημένες μου του σκηνοθέτη! Και χαμηλή η βαθμολογία σου!!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Ενταξει, εμενα μου αρεσαν, ωστοσο με το Φασμπιντερ παραβιασα τον ιερο κανονα που εχω για τις ταινιες (να τις βλεπω δλδ μεχρι τελους) και αφησα στη μεση ΔΥΟ ταινιες του και θα αφηνα και τον «Καβγατζη», θεωρουμενο ως το μεγαλο του αριστουργημα (ουτε για αστειο), αλλα το ειχα δει στο σινεμα και λυπηθηκα το εισιτηριο!
    Γενικα ο τυπος ειναι δυσκολοχωνευτος, ομως 5-6 ταινιες του (τις αναφερω στο post) πραγματικα αξιζουν.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Eskli, ευχαριστω για την προσκληση, θα ανταποκριθω εντος ολιγου :)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Dynx,
    αυτο κι αν ειναι απο τα αγραφα!
    Εσυ να θεωρεις χαμηλη βαθμολογια το... 8/10, χαχαχα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Κι εγώ έχω αυτόν τον ιερό κανόνα. Αλήθεια ποιες είναι οι δυο που άφησες στην μέση; Ο "Καβγατζής" είναι μια κακή ταινία.
    Εμένα μόνο τρεις μου άρεσαν πραγματικά: αυτή εδώ, το “Martha” και το αγαπημένο μου “Ο Γάμος της Μαρία Μπράουν”. Το "Μπερλίν Αλεξάντερπλατζ" δεν το έχω δει.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Ουτε που θυμαμαι! Στην τηλεοραση ειχαν παιχτει, πριν πολλα χρονια, σε καποιο αφιερωμα στο Φασμπιντερ. Ισως η μια να ηταν το "Katzelmacher"..

    Τη «Λολα» την ειδες και δεν σου αρεσε η δεν την εχεις δει; Γιατι ειναι πραγματικα πολυ καλη ταινια!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Όντως από τις πιο απλές και άμεσες ταινίες του Fassbinder. Ένα έξυπνα εύστοχο και συναισθηματικό δράμα. Για να είμαι ειλικρινής, όμως, προτιμώ δημιουργίες του τύπου "Berlin Alexanderplatz".

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Δυσκολη περιπτωση ο Φασμπιντερ. Απο τις λιγες ταινιες του που χω δει, οι μισες μου φανηκαν αριστουργηματα και οι αλλες μισες σκετη πληξη. Η συγκεκριμενη ταινια (σιγουρα η πιο συμβατικη του) ανηκει ευτυχως στην πρωτη κατηγορια, παρεα με Μπερλιν Αλεξαντερπλατζ, Μαρια Μπραουν και το προσωπικο αγαπημενο μου In the Year of 13 Moons. Για τον Καυγατζη που ανεφερες ουτε λογος. Ανυποφορη...
    Παντως γενικα προτιμω το Φασμπιντερ απο τους αλλους δυο μεγαλους του (ψιλοαδιαφορου για μενα) γερμανικου σινεμα, Χερτσογκ και Βεντερς.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Καλημέρα.

    Ευτυχώς (για μένα) αυτή ηταν η πρωτη του ταινια που ειδα. Και ετσι ειδα και καποιες ακομα στη συνεχεια. Για σκεφτείτε να ηταν η πρωτη μου "Τα πικρα δακρυα", τα οποία προσπαθησα 3 φορες, αλλα δυστυχώς δεν..

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. @ moody,
    το "Berlin Alexanderplatz" ειναι τηλεοπτικων προδιαγραφων, επικη ταινια. Σιγουρα δεν μπορει να συγκριθει με την υπολοιπη φιλμογραφια του.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. @ Ronin91,
    ακριβως αυτο συμβαινει με το Φασμπιντερ. Δυστυχως δεν εχω δει τη «Χρονια με τα 13 Φεγγαρια».

    Για Χερτζογκ θα διαφωνησω, καθως βρισκεται πολυ ψηλα στην εκτιμηση μου. Ο Βεντερς οκ, εχει κανει 3-4 πολυ καλες ταινιες αλλα και καμια 10ρια αδιαφορες!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. fidelio καλημερα,
    εμενα παλι τα «Πικρα Δακρυα...» μου αρεσαν (οπως προανεφερα), αν και ομολογουμενως ηταν λιγο κουραστικα. Γενικα με δημιουργους σαν το Φασμπιντερ χρειαζεται υπομονη..
    Παραδεχομαι πως, σε αρκετες ταινιες μεγαλης διαρκειας με παραλληλα αργοσυστη εξελιξη, επιασα τον εαυτο μου να αναρωτιεται «μα γιατι δεν το εκαναν 20-30 λεπτα λιγοτερο;»!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. Τελικά ο Fassbinder σηκώνει πολύ συζήτηση και φυσικά όχι άδικα διότι σου βγάζει αντικρουόμενα συναισθήματα. Προσωπικά δεν μου αρέσει ένας σκηνοθέτης να είναι άνισος, δηλαδή να κάνει εξαιρετικές ταινίες αλλά και αρκετές μέτριες.

    Το Λόλα το είχα πριν κάποια χρόνια και δεν το θυμάμαι καλά. Συμπαθητική την είχα βρει.

    ΑπάντησηΔιαγραφή