Δευτέρα 29 Νοεμβρίου 2010

Les herbes folles, Alain Resnais, 2009






 «Αγριόχορτα» ("Wild Grass"), απ' τον 87χρονο «έφηβο» του γαλλικού σινεμά Αλέν Ρενέ (Alains Resnais). Το σενάριο βασίζεται στο μυθιστόρημα "L’ incident" του Κριστιάν Γκαγί. Ένα εξαιρετικά σκηνοθετημένο ιδιαίτερο ρομάντζο, που ακροβατεί μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας!

 Η υπόθεση της ταινίας:
 Ένα πορτοφόλι που χάθηκε και βρέθηκε, ανοίγει την πόρτα –μια χαραμάδα– για να ζήσουν ο Ζορζ και η Μαργκερίτ μια ρομαντική περιπέτεια. Αφού ο Ζορζ εξέτασε την ταυτότητα του ιδιοκτήτη του κόκκινου πορτοφολιού, δεν είναι απλή υπόθεση γι’ αυτόν να το παραδώσει στην αστυνομία. Απ’ την πλευρά της, η Μαργκερίτ δεν μπορεί να πάρει πίσω το πορτοφόλι της χωρίς να τη φάει η περιέργεια για το ποιος το βρήκε. Κι ενώ ασχολούνται με το πρωτόκολλο της απόδοσης και αποδοχής ευχαριστιών, η ταραχή γλιστρά μέσα από τη χαραμάδα και κατακλύζει την καθημερινότητά τους.
Μια εξαιρετική ταινία του 87χρονου Alain Resnais που τα πολλά του χρόνια το μόνο που του προσφέρουν είναι πείρα και μια πιο θαρραλέα ματιά απέναντι στη ζωή, στα θετικά και τα αρνητικά της
.

  Ο βετεράνος του Γαλλικού σινεμά, σπουδαίος σκηνοθέτης Αλέν Ρενέ (Alain Resnais), έχοντας χαράξει το δικό του δρόμο στην κινηματογραφική ιστορία και 50 ολόκληρα χρόνια μετά την εκπληκτική ταινία «Χιροσίμα Αγάπη μου», κάνει αυτό εδώ το ιδιαίτερο ρομάντζο, που ακροβατεί ανάμεσα στη φαντασία και την πραγματικότητα. Τα «Αγριόχορτα», μία όμορφη ταινία, πλούσια σε συναισθήματα. Βέβαια πέρα απ' την καταπληκτική σκηνοθεσία, το στόρι του Ρενέ δεν έχει κάτι αξιοσημείωτο, με τον Γάλλο συχνά να επαναλαμβάνεται -ευτυχώς δίχως να κουράσει-, αλλά δεν παύει να μας εκπλήσσει με την δημιουργικότητά του, παρά το προχωρημένο της ηλικίας.

 Καταρχήν ο τίτλος: «Αγριόχορτα». Με τα αγριόχορτα παρομοιάζει ο Ρενέ το θέμα της ιστορίας του, τον περίεργο έρωτα ανάμεσα σε δύο ώριμους ανθρώπους, που εκδηλώνεται και αναπτύσσεται τρόπον τινά «άγρια», με θράσος, αυθάδεια και επιμονή.

 Και κατόπιν η ιστορία: Τα πάντα αρχίζουν από ένα εντελώς τυχαίο περιστατικό. Ένας πενηντάρης βρίσκει το πορτοφόλι μιας γυναίκας, που είναι περίπου συνομήλική του και έχει πάθος με τα αεροπλάνα. Το παραδίδει στην αστυνομία και στη συνέχεια πολιορκεί την κάτοχό του, ζητώντας μια συνάντηση για να γνωριστούν.
 Η ανύπαντρη Μαργκερίτ (Σαμπίν Αζεμά), που είναι μέσης ηλικίας οδοντίατρος με πάθος για τα αεροπλάνα, βγαίνει από το μοναδικό κατάστημα υποδημάτων στο Παρίσι στο οποίο βρίσκει παπούτσια που να ταιριάζουν στα πόδια της και πέφτει θύμα κλοπής. Ένας τσαντάκιας θα της αρπάξει την τσάντα και θα χαθεί μέσα στο πλήθος. Ωστόσο το πορτοφόλι της θα καταλήξει σε ένα πάρκινγκ και μάλιστα πεταμένο μπροστά απ' το αυτοκίνητο του Ζορζ (Αντρέ Ντισολιέ). Ο τελευταίος, επίσης μέσης ηλικίας, αλλά παντρεμένος με δύο παιδιά και πάθος για το σινεμά θα το μαζέψει και θα εξετάσει λεπτομερώς την ταυτότητα και τις φωτογραφίες της γυναίκας στην οποία ανήκει, πριν αποφασίσει να το παραδώσει στην αστυνομία.

 Αφού όμως κάνει την παράδοση θα επιχειρήσει με άξεστους τρόπους και απωθητική αυθάδεια να γνωρίσει τη μυστηριώδη γυναίκα. Αρχικά θα είναι απλώς ενοχλητικός, αλλά σύντομα θα γίνει εκνευριστικά φορτικός, με αποτέλεσμα να την αναγκάσει να τον καταγγείλει στην αστυνομία για παρενόχληση. Έτσι ο Ζορζ θα κάνει πίσω και το μπαλάκι θα πάει στη Μαργκερίτ, η οποία με τη σειρά της θα δείξει ενδιαφέρον και θα μπει εκείνη στη ζωή και την καθημερινότητα του Ζορζ.

 Και ο Αλέν Ρενέ παρουσιάζει αυτό το ιδιαίτερο ερωτικό παιχνίδι, μεταπηδώντας απ' το ένα συναίσθημα στο άλλο και καταγράφοντας το ψυχολογικό δράμα των ηρώων του, απ' το οποίο ουσιαστικά απουσιάζει η ψυχολογία, μιας και το ζευγάρι της ιστορίας ότι κάνει το κάνει χωρίς το παραμικρό ψυχολογικό κίνητρο, αλλά με μοναδικό κινητήριο μοχλό την ερωτική επιθυμία και τη διάθεση για ζωή.

 Τέλος η συνεχής περιγραφή των χαρακτήρων απ' τον αφηγητή και η όμορφη μουσική του Mark Snow συνθέτουν το παζλ του υπέροχου αυτού υπερβατικού και τρυφερού παραμυθιού για ενήλικες, του Γάλλου σκηνοθέτη.

 Ειδικό βραβείο στο φεστιβάλ των Καννών και ειδικό βραβείο στον Alain Resnais για την προσφορά του στον κινηματογράφο.

 Βαθμολογία: 6,5/10

Τρίτη 23 Νοεμβρίου 2010

Heat, Michael Mann, 1995



 Μεταφορά απ' το άλλο μπλογκ, με την «Ένταση» του Μάικλ Μαν:

 «Η Ένταση» ("Heat") είναι μια εκπληκτική αστυνομική περιπέτεια που κρατά αμείωτη την αγωνία και το ενδιαφέρον του θεατή, με βάση τη συνεχή ροή της, την απίστευτη σκηνοθεσία του Michael Mann (μοναδικής εικαστικής ομορφιάς η αρχική σεκάνς της ληστείας), αλλά και αποσπώντας δύο σπουδαίες ερμηνείες δύο εκ των μεγαλύτερων ηθοποιών της γενιάς τους.
 Και σκεφτείτε μονάχα πως οι δυο τους συναντώνται μόνον σε δύο σκηνές!

 Στην "Ένταση" λοιπόν βλέπουμε τη σύγκρουση δύο κόσμων. Δύο κόσμων όχι τόσο διαφορετικών, που όμως απλά βρίσκονται σε διαφορετικό στρατόπεδο.
 Απ΄ τη μία ο Neil McCauley(Robert De Niro). Ο ιδιοφυής επικεφαλής μιας σπείρας κλεφτών τραπεζών.
 Απ΄ την άλλη ο Vincent Hanna(Al Pacino), πολύ καλός αστυνομικός που βρίσκεται στο κατώφλι του Κόλεϊ.
 Το κυνήγι ανελέητο, η σύγκρουση αναπόφευκτη. Η δε, τελευταία σεκάνς, καθηλωτική, απλά συγκαταλέγεται μέσα στις καλύτερες όλων των εποχών.

 Δίχως τους Μαν, Ντε Νίρο, Πατσίνο, η «Ένταση» θα αποτελούσε κοινή αστυνομική περιπέτεια!
 Υπερβολή; Δε νομίζω!

 Βαθμολογία: 9,5/10

Δευτέρα 15 Νοεμβρίου 2010

Katalin Varga, Peter Strickland, 2009


 "Katalin Varga", με τον ελληνικό τίτλο «Η Εκδίκηση της Κάταλιν Βάργκα», αυτή εδώ η ενδιαφέρουσα συμπαραγωγή Ρουμανίας-Ηνωμένου Βασιλείου-Ουγγαρίας και του νεοεμφανιζόμενου ελληνικής καταγωγής Βρετανού σκηνοθέτη Peter Strickland.

 Η υπόθεση της ταινίας:
 Μια γυναίκα και το βλαστάρι της, εκδιωγμένοι από τον άντρα της, διανύουν με κάρο πλαγιές της Transylvania. Ο λόγος που ο σύζυγός της την έδιωξε άγνωστος, ο προορισμός του ταξιδιού της νεφελώδης και η φύση της απειλής που πλανάται στον αέρα αβέβαιη...

 Εξόριστη από τον ίδιο της τον άνδρα και από το χωριό της, η Κάταλιν Βάργκα δεν έχει άλλη ελπίδα παρά να ξεκινήσει μια αναζήτηση ώστε να βρει τον αληθινό πατέρα του γιου της, Ορμπάν. Παίρνοντας τον Ορμπάν μαζί της, η Κάταλιν διασχίζει τα Καρπάθια και αποφασίζει να ανοίξει ξανά ένα μελανό κεφάλαιο του παρελθόντος της, με σκοπό να πάρει εκδίκηση. Η αναζήτησή της θα την οδηγήσει σε έναν τόπο, όπου 11 χρόνια πριν είχε υποσχεθεί στον εαυτό της ότι δεν θα ξαναγυρνούσε ποτέ.

  Ο Peter Strickland κάνει εδώ το σκηνοθετικό του ντεμπούτο. Είχαν προηγηθεί αρκετές ταινίες μικρού μήκους, καθώς και θεατρικές και μουσικές δουλειές, ενώ το "Katalin Varga" γυρίστηκε σε διάστημα μεγαλύτερο των 3 ετών και με πολύ μικρό budget, μιας και ο προϋπολογισμός ήταν 30 χιλ. δολάρια, χρήματα που ο Strickland είχε από μία κληρονομιά. Στην πορεία αυτά τελείωσαν, εξ ου και η μακρόχρονη καθυστέρηση, όμως τελικά συμπλήρωσε τα απαιτούμενα και ολοκλήρωσε το φιλμ!

 Ο ελληνικής καταγωγής Βρετανός σκηνοθέτης μεταφέρει το «Έγκλημα και Τιμωρία» του Ντοστογιέφσκι στα μαγευτικά τοπία των Καρπαθίων και σκηνοθετεί με την κάμερα στο χέρι, με πανέμορφη, σχεδόν υπνωτική για το μεγαλύτερο μέρος, ατμόσφαιρα και με φυσικούς ως επί το πλείστον ήχους, που δημιουργούν ένα ιδιαίτερο soundrack.
 «Ιδιαίτερη» πάντως είναι γενικά η ταινία. Πρόκειται για σινεμά που απευθύνεται σε λίγους, ή αν θέλετε σε συγκεκριμένο σινεφίλ κοινό, σε απαιτητικούς θεατές, που ακολουθούν με θρησκευτική ευλάβεια το σινεμά του δημιουργού. Ναι, ακόμη και σήμερα, στις «ψηφιακές» μέρες της αλματώδους τεχνολογικής ανάπτυξης, των multiplex και των 3D, εξακολουθεί να υπάρχει αυτό το αυθεντικό κινηματογραφικό είδος, που αγαπήσαμε από προηγούμενες δεκαετίες! 
 Και ο ρεαλιστής και αντισυμβατικός Στρίκλαντ, ως πιστός υπηρέτης αυτού του σινεμά έρχεται να μας εκπλήξει ευχάριστα με αυτό το road revenge movie, που έχει σα κύρια θεματική μία ιστορία εκδίκησης, την εκδίκηση της ομώνυμης πρωταγωνίστριας, της Κάταλιν Βάργκα.

 Η Κάταλιν (μία εκπληκτική Χίλντα Πέτερ) είχε θάψει μέσα της ένα προσωπικό μυστικό. Ο μικρός της γιος, τον οποίο μεγαλώνει μαζί με τον σύζυγό της, δεν είναι δικό του παιδί, αλλά νόθο, που προήλθε από μία τραυματική εμπειρία των νεανικών της χρόνων, έναν βιασμό. Το γεγονός ότι θα το κρατήσει κρυφό απ' τον άντρα της δε σημαίνει τίποτα περισσότερο ή διαφορετικό, απ' το ότι το έκανε επειδή δεν μπορούσε να πάει κόντρα στους άγραφους νόμους της μικρής κοινωνίας που ζουν, στην οποία δεν θα γινόταν ποτέ αποδεκτό, ενώ η οικογένεια δεν θα γλίτωνε τον διαρκή σχολιασμό και εξευτελισμό των οπισθοδρομικών κατοίκων.
 Το μυστικό θα μαθευτεί λοιπόν και ο σύζυγος, παρά την εμφανή αμοιβαία αγάπη του ζευγαριού, θα λυγίσει μπροστά στην επιβαλλόμενη απ' την τοπική αγροτική κοινωνία, συζυγική τιμή και θα προτρέψει/υποχρεώσει τη γυναίκα του να πάρει το 10χρονο αγοράκι της και να φύγει απ' το χωριό.
 Κι εκείνη, μαζί με το μικρό Ορμπάν και ένα κάρο θα ξεκινήσει μία μακρά περιπλάνηση στα άγρια βουνά, τις καταπράσινες πλαγιές και τα πανέμορφα ποτάμια της Transylvania.
 Αμέσως βάζει σε εφαρμογή το σχέδιο της: να εκδικηθεί. Κάτι που δεν είχε σκεφτεί ποτέ και που άλλωστε δεν είχε χρειαστεί, όσο το μυστικό της κρατιόταν βαθιά κρυμμένο. Πλέον όμως ο δρόμος για αυτήν είναι μονάχα ένας: να συναντήσει τους δύο θύτες (αρχικά το συνεργό του βιαστή της και κατόπιν τον ίδιο τον πατέρα του μικρού) και να τους εκδικηθεί. 
 Και για να πετύχει το σκοπό της δε διστάζει να χρησιμοποιήσει ουσιαστικά τον αγαπημένο της γιο, στον οποίο λέει πως πάνε να συναντήσουν την άρρωστη γιαγιά του.
 Πολύ σύντομα θα συναντήσει τον Γκέρκελι, το «τέρας» εκείνο που παρακολουθούσε σε κατάσταση μέθης τον βιασμό του δράστη και δεν έκανε το παραμικρό να τον αποτρέψει. Αυτό για την Κάταλιν φυσικά τον καθιστά συνυπεύθυνο και συνένοχο. Και εφαρμόζοντας τους νόμους της αυτοδικίας θα τον σκοτώσει, θα κρύψει το πτώμα σε ένα θάμνο και θα συνεχίσει προς τον τελικό της προορισμό.
 Όταν όμως βρεθεί τετ α τετ με τον βιαστή, θα έρθει αντιμέτωπη με μία απρόσμενη εξέλιξη. Ο μικρός Όρμπαν θα συμπαθήσει τον «άγνωστο» Άταν και θα αναπτυχθεί μία φιλική σχέση μεταξύ πατέρα και γιου, πράγμα που θα αναγκάσει την Κάταλιν να κάνει πίσω στο σχέδιο εκδίκησης!


 Ωστόσο θα αποκαλύψει την αλήθεια στον Άταν, μέσα από μία εκπληκτική σεκάνς εξομολόγησης του μυστικού που την καταδιώκει, προς τον Άταν και τη γυναίκα του (φυσικά δε γνωρίζει τίποτα), σε μία βάρκα, όπου η ηρωίδα θα παίξει συναρπαστικά το ψυχολογικό παιχνίδι θύτη-θύματος!
 Λίγο αργότερα θα βρεθούν οι δυο τους (θύτης-θύμα) σε μία ακόμη δυνατή σεκάνς, με τον Άταν γεμάτο τύψεις να ζητά συγχώρεση και τη Κάταλιν να παραμερίζει τα χριστιανικά της πιστεύω, μπροστά στην ολοκλήρωση της εκδίκησης, ώστε να μπορέσει να απελευθερωθεί και να επιστρέψει ξανά στον άντρα και την οικογένεια της.
 Τελικά όντως δεν θα τον σκοτώσει, ωστόσο το προηγούμενο έγκλημα που έκανε δεν θα μείνει ατιμώρητο. Οι συγγενείς του δολοφονηθέντος Γκέρκελι θα την βρουν και σε μία σκληρή τελική σεκάνς θα την τιμωρήσουν, για να εκδικηθούν με τη σειρά τους. Σε ένα φινάλε, σοκαριστικά αναμενόμενο, όπου ο Στρίκλαντ δεν παίρνει θέση υπέρ ή κατά της εκδίκησης και της αυτοδικίας, αλλά οπωσδήποτε οδηγεί την ηρωίδα αλλά και τον θεατή στην κάθαρση.


 Η ερμηνεία της πρωταγωνίστριας είναι πέρα από κριτική. Το πρόσωπο της, ανέκφραστο αλλά με πολύ έντονα χαρακτηριστικά και γεμάτο οργή, γεμίζει με συναισθήματα το φιλμ, που είναι πλημμυρισμένο από δαύτα και δεν πολυνοιάζεται για την ανάπτυξη των χαρακτήρων, ενώ οι έννοιες του καλού και του κακού είναι αδιευκρίνιστες και ανεξερεύνητες. Επίσης έντονο είναι το θρησκευτικό στοιχείο, καθώς όλες οι πράξεις των ηρώων βασίζονται σε θρησκευτικά πιστεύω, αλλά και δικαιολογούνται με βάση αυτά, ενώ πιο αναλυτικά η θρησκεία βρίσκεται παντού στο φιλμ: στα καταπράσινα, ανθισμένα τοπία, στην εστίαση στον Άνθρωπο και τη Φύση, δύο δημιουργήματα του Θεού, στο βιασμό, που παρεκκλίνει απ' τη Φύση, στην εκδίκηση που με τη σειρά της παρεκκλίνει απ' τον Λόγο του Κυρίου, ο κύκλος βίας, που ανοίγει και κλείνει με θάνατο, ο Παράδεισος αλλά και η Κόλαση!

 Τέλος μία ατμόσφαιρα νουάρ περιπλανάται στην ταινία, ενώ και τα φλασμπάκ λειτουργούν καταλυτικά στο ξεδίπλωμα του κουβαριού της ιστορίας, αλλά και ενισχύουν την ψυχρή, μπλε ατμόσφαιρα των άγριων τοπίων, που αποτυπώνεται υπέροχα μέσα απ' την εκπληκτική φωτογραφία του Ούγγρου Μαρκ Γκιόρι.

 «Η Εκδίκηση της Κάταλιν Βάργκα» απέσπασε την Αργυρή Άρκτο Καλλιτεχνικής Συμβολής στο 59ο κινηματογραφικό φεστιβάλ του Βερολίνου και το βραβείο ευρωπαϊκής ανακάλυψης της χρονιάς στα Ευρωπαϊκά Βραβεία Κινηματογράφου.

 Βαθμολογία: 7,5/10

Τετάρτη 10 Νοεμβρίου 2010

Kagemusha, Akira Kurosawa, 1980


 «Καγκεμούσα, ο Ίσκιος του Πολεμιστή» ("Kagemusha the Shadow Warrior" ο αγγλικός τίτλος και "影武者" ο αυθεντικός), από τον Akira Kurosawa και το 1980. Ένα πραγματικά σπουδαίο φιλμ, που ακολουθεί κατά πόδας τα μεγάλα αριστουργήματα ("Rashomon", "RAN", "Throne of Blood", "Seven Samurai", "Ikiru", "Yume") του κορυφαίου Ιάπωνα σκηνοθέτη. Μία επική ταινία, που κέρδισε το Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ Καννών του 1980, ενώ προτάθηκε και για 2 Όσκαρ (Σκηνικών, Ξενόγλωσσης Ταινίας) την επόμενη χρονιά.

 Η υπόθεση της ταινίας:
 Ιαπωνία, 16ος Αιώνας. Ο Σίνγκεν Τακέντα, ένας πανίσχυρος πολέμαρχος, έχει ταυτίσει το όνομά του με το ρητό: "γρήγορος σαν τον άνεμο, σιωπηλός σαν το δάσος, μανιώδης σαν τη φωτιά". Καθώς βρίσκεται ένα βήμα πριν το θάνατο, όντας τραυματισμένος από τις μάχες, ο Σίνγκεν δίνει εντολή να βρεθεί ένας σωσίας του για να τον αντικαταστήσει. Με αυτόν τον τρόπο θα μείνει ο θάνατός του κρυφός και οι εχθροί του δεν θα επιτεθούν στη φυλή του. Ο Καγκεμούσα, ο ίσκιος του πολεμιστή, είναι ένας μικροεγκληματίας που πρέπει να μεταμορφωθεί σε σπουδαίο ηγέτη και να διοικήσει 25.000 στρατιώτες Σαμουράι.

 Βρισκόμαστε στην Ιαπωνία γύρω στα 1572 και τον εμφύλιο, όπου ένας από τους τρεις ισχυρούς πολέμαρχους, ο Σίνγκεν Τακέντα, τραυματίζεται θανάσιμα. Μπροστά στον κίνδυνο να ηττηθεί ο Οίκος, οι Τακέντα μετά από εντολή του ίδιου του Σίνγκεν βρίσκουν ένα σωσία και κρύβουν το γεγονός από τους εχθρούς. Με αυτόν τον τρόπο θα μείνει ο θάνατος του κρυφός και οι εχθροί του δεν θα επιτεθούν στη φυλή του. Ο Καγκεμούσα, ένας μικροκακοποιός, παίρνει τη θέση του άρχοντα και καλείται να μεταμορφωθεί σε ηγέτη.

  Ο Καγκεμούσα είναι ολόιδιος με το νεκρό άρχοντα Σίγκεν. Άλλωστε Kagemusha στα Ιαπωνικά σημαίνει «σωσίας» και αυτό είναι το κύριο θέμα της ταινίας. Ο σωσίας, που παίρνει τη θέση του αρχηγού του Οίκου Τακέντα.
 Και όλο το φιλμ περιστρέφεται γύρω απ' τον Kagemusha. Στην αρχή θα αρκεί μονάχα η παρουσία του, με σκοπό να ξεγελαστούν οι εχθροί, και δεν θα χρειάζεται να κάνει τίποτe άλλο, ούτε να αναλάβει πρωτοβουλίες, ούτε να καθοδηγήσει τη φυλή.
 Όμως η συνέχεια θα είναι εντελώς διαφορετική. Ο πόλεμος συνεχίζεται και οι Τακέντα σύντομα θα κερδίσουν μία μάχη, με αποτέλεσμα ο Kagemusha να γίνεται ολοένα και πιο απαραίτητος και να πρέπει να ηγηθεί του Οίκου.
 Αλλά το εντυπωσιακό είναι ότι σιγά σιγά αρχίζει και μοιάζει όλο και περισσότερο στον αποθανόντα αρχηγό!

 Ο μέγας Kurosawa κινηματογραφεί εδώ, εν έτει 1980, μία επική παραγωγή, με ένα πλουσιότατο καστ, χιλιάδες κομπάρσους, πάρα πολλά άλογα, πανέμορφες εικόνες και άκρως εντυπωσιακές σκηνές. Φυσικά έχει στο πλευρό του τη σημαντικότατη βοήθεια των George Lucas, Francis Ford Coppola, που είναι εκτελεστικοί παραγωγοί του φιλμ, αλλά και την υπέροχη μουσική του Shinichiro Ikebe.

 Ακόμη ο Ιάπωνας σκηνοθέτης καταπιάνεται με δύο αγαπημένα του θέματα, την εξουσία και τον πόλεμο και συγκεκριμένα με το τι παιχνίδια παίζει η πρώτη (σε βάρος του δύσμοιρου Καγκεμούσα, που παγιδεύεται στα γρανάζια της) και τι ανοησία (πέραν του αυτονόητου δραματικού μέρους) είναι ο δεύτερος, κάτι που αποτυπώνεται περίτρανα στο φινάλε του φιλμ. Ενώ τονίζεται και η προσωπική τραγωδία, που βιώνει ο "Ίσκιος του Πολεμιστή", ο οποίος θα συμμετάσχει σε ένα παιχνίδι ερήμην του και εις βάρος του, θα παγιδευτεί μέσα σε αυτό και θα καταλήξει στο πουθενά, όταν πια θα είναι άχρηστος να εξυπηρετήσει άλλο τα συμφέροντα του συστήματος...

 Πρόκειται για μία σπουδαία ταινία, που στέκεται επάξια δίπλα στα κορυφαία αριστουργήματα του Akira Kurosawa και η οποία του έδωσε τον χρυσό Φοίνικα στις Κάννες (1980), αλλά και δύο υποψηφιότητες για Oscar (1981).

 Βαθμολογία: 8,5/10

Παρασκευή 5 Νοεμβρίου 2010

Fateless, Lajos Koltai, 2005


 Είναι ευρέως γνωστό ως "Fateless", με τον original, ουγγρικό τίτλο "Sorstalanság" και μεταφρασμένο στα ελληνικά «Ένας άνθρωπος δίχως πεπρωμένο» αυτό εδώ το διαμαντάκι απ' τον καταξιωμένο κινηματογραφιστή Lajos Koltai, που επαναφέρει απ' τα αζήτητα το ουγγρικό σινεμά! 
 Η ταινία είναι βασισμένη στο βιβλίο του Ούγγρου συγγραφέα Imre Kertesz «Το μυθιστόρημα ενός ανθρώπου δίχως πεπρωμένο» (έχει κυκλοφορήσει στην χώρα μας από τις εκδόσεις Καστανιώτη), ο οποίος βραβεύτηκε το 2002 με το νόμπελ λογοτεχνίας.

 Η υπόθεση της ταινίας:
 Στη σκιά του Ολοκαυτώματος, ένα δεκατετράχρονο αγόρι εβραιο-ουγγρικής καταγωγής βιώνει την φρίκη και τον παραλογισμό και επιζεί, για να διηγηθεί μία από τις μελανότερες στιγμές της παγκόσμιας ιστορίας. Από την Ουγγαρία μέχρι τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, ο νεαρός Γιούρι Κόουβς γίνεται σιωπηρός μάρτυρας της υπέρτατης κτηνωδίας. Εκεί όμως που η ανθρώπινη ζωή απαξιώνεται και το αύριο μοιάζει εξίσου αβέβαιο με το σήμερα, ο ήρωας θα καταφέρει να απομονώσει λίγες αλλά υπαρκτές στιγμές συμπαράστασης και αλληλεγγύης ανάμεσα σε αυτόν και τους συγκρατούμενους του. Με ευστροφία, επιμονή και με τα προσωπικά του όρια να ξεπερνιούνται ξανά και ξανά, ο Γιούρι θα περάσει το κατώφλι του θανάτου και θα επιστρέψει στη ζωή σχεδόν από θαύμα, μονάχα για να βιώσει την αμηχανία και την απόρριψη μίας ελευθερωμένης κοινωνίας, που αδυνατεί να συμβιβαστεί με το στίγμα της φρικτής του εμπειρίας. Για εκείνον όμως, αυτό που οι αδαείς αποκαλούν φρικτό, θα παραμένει πάντα ένα κομμάτι της παιδικής του ψυχής, καλά φυλαγμένο μέσα του.
 Βασισμένη στο αυτοβιογραφικό (ο ουγγρικής καταγωγής Εβραίος συγγραφέας είχε περάσει από στρατόπεδο συγκέντρωσης) και βραβευμένο με νόμπελ λογοτεχνίας βιβλίο του Imre Kertesz, η ταινία αυτή εξετάζει με διαφορετική κινηματογραφική άποψη το Ολοκαύτωμα. Επομένως μπορεί το θέμα να έχει πιθανώς «εξαντληθεί» κινηματογραφικά, αλλά o Ούγγρος σκηνοθέτης κερδίζει τον θεατή.
 Ο Koltai, που εδώ πραγματοποιεί το σκηνοθετικό του ντεμπούτο (λίγο αργά, μετά τα 60 του), υπήρξε σπουδαίος φωτογράφος στο σινεμά, έχοντας επιμεληθεί τη φωτογραφία αρκετών σημαντικών ταινιών, ενώ ήταν υποψήφιος και για Όσκαρ φωτογραφίας στη «Μαλένα» του Τορνατόρε.
 Η φωτογραφία, για να ξεκινήσουμε από αυτή, είναι απίστευτα εντυπωσιακή, με εκπληκτικά, σπάνια χρώματα.
 Η σκηνοθεσία του Κολτάι είναι αρκετά καλή και γενικά τα τεχνικά χαρακτηριστικά της ταινίας είναι σχεδόν εξαιρετικά. Ο μικρός πρωταγωνιστής (Μάρσελ Νάγκι) δίνει μία μεστή ερμηνεία και είναι πραγματική αποκάλυψη, όπου μέσα απ' τα μάτια του (60 χρόνια μετά πια) παρακολουθούμε την μεταφορά του στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, που σηματοδοτεί το άγριο και εφιαλτικό πέρασμα απ' την αθωότητα στην τρομακτική πραγματικότητα και την αληθινή κτηνωδία, καθώς θα υποχρεωθεί σε καταναγκαστικά έργα και θα ζήσει μέσα στο απόλυτο σκοτάδι προσπαθώντας να επιβιώσει κάτω από σκληρές και πολλάκις απάνθρωπες συνθήκες, φτάνοντας ένα βήμα απ' το θάνατο.
 Εδώ είναι και η πρωτοπορία του Ούγγρου κινηματογραφιστή, όπου επιλέγει τον ανήλικο πιτσιρικά για να (μας) διηγηθεί τα γεγονότα. Ακόμη, ο Κολτάι προσπαθεί να εσωτερικεύσει την τραγική διάσταση της πραγματικότητας και να μην μεγαλοποιήσει τρόπον τινά τα ήδη ρεαλιστικά βιώματα του μικρού, επιθυμώντας να μείνει όσο μπορεί στην αφήγηση της ιστορίας και να μην γλυστρίσει προς την εύκολη συγκίνηση, την προπαγάνδα (ακόμη κι αν πρόκειται για τα γνωστά εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας), την τέρψη και ευδαιμονία του θεατή. Το αποτέλεσμα; Επιτυχές φυσικά!
 Στο τέλος ο πιτσιρικάς θα επιστρέψει στην απελευθερωμένη πια Βουδαπέστη και θα προσπαθήσει να εξηγήσει, να κατανοήσει γιατί πέρασε όλα αυτά. Φυσικά όχι μόνο δεν θα δώσει εαυτόν καμία απάντηση, αλλά θα φορτωθεί με ακόμη περισσότερα ερωτήματα από τους μεγάλους, που θα τον ζαλίσουν σχετικά με το "πώς τα πέρασε στην κόλαση" και "πόσο φρικτά ήταν εκεί", αναφερόμενοι με «συμπόνοια» στα βιώματα του μικρού που στοίχειωσαν αλλά επί της ουσίας συνέδεσαν απαρέγκλιτα την εφηβική του ηλικία, κάνοντας τον έτσι να κλειστεί στον εαυτό του και να τα θάψει (ή καλύτερα να φυλάξει) όλα εντός του.

 Εντάξει, μπορεί σε κάποια σημεία να κουράζουν τα αργά πλάνα και ίσως να ευσταθούν οι κριτικές περί τεχνοκρατίας απ' τον Κολτάι, αλλά προσωπικά δεν βρήκα κάποιο άλλο αρνητικό στο "Fateless", καθώς επαναλαμβάνω, τα τεχνικά μέρη είναι άψογα.
 Οι περιγραφές των ναζιστικών στρατοπέδων αποτυπώνονται θαρρεί κανείς σε πίνακες ζωγραφικής, οι μαγευτικές μελωδίες του Ennio Morricone δένουν υπέροχα με τον «απόμακρο» χαρακτήρα του νεαρού Γιούρι και το "Fateless" είναι για πολλούς η Ευρωπαϊκή απάντηση στη «Λίστα του Σίντλερ», ή ο αντίποδας του «Η Ζωή είναι Ωραία». 
 Εγώ πάλι δεν παίρνω θέση επ' αυτού. Έστω κι αν τουλάχιστον η δεύτερη τοποθέτηση, φαντάζει ευσταθής. Θα επιμείνω πάντως ότι ο Κολτάι δίνει μία άλλη άποψη για το Ολοκαύτωμα και η ταινία του καταλαμβάνει μία ξεχωριστή θέση στην κινηματογραφική ιστορία. 

 Το "Fateless" είναι μία πανάκριβη παραγωγή, αφού το κόστος της ανήλθε σε 12 εκατομμύρια δολάρια, κάτι που την καθιστά την πιο ακριβή ουγγρική κινηματογραφική παραγωγή και μία από τις ακριβότερες ευρωπαϊκές γενικότερα. 
 Η ταινία συμμετείχε επίσημα στο Φεστιβάλ Βερολίνου, 2005.


 Βαθμολογία: 8,5/10