Παρασκευή 2 Απριλίου 2010

Il Vangelo secondo Matteo, Pier Paolo Pasolini, 1964


 Η πιο ιερόσυλη και ταυτόχρονα πιο ευλαβική κινηματογραφική απόδοση της ζωής του Χριστού από τον μέγα Ιταλό σκηνοθέτη Pier Paolo Pasolini και το 1964. Είναι η μοναδική ταινία με το συγκεκριμένο θέμα που βασίστηκε σε Ευαγγέλιο και μάλιστα το πιο λιτό, προσιτό και λιγότερο μεταφυσικό, το "Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο", όπου ο Pasolini αν και χρησιμοποιεί μόνο το μισό κείμενο, φροντίζει να εντάξει στην ταινία την πραγματικά πολύ μαχητική διάσταση του Λόγου του Χριστού και ίσως για αυτό και θεωρείται από τους περισσότερους, ακόμα και από τους αθεϊστές, ως η καλύτερη ταινία για τη ζωή Του.

 Η υπόθεση της ταινίας:
 Πιστή μεταφορά τού κατά Ματθαίον ευαγγελίου από έναν άθεο σκηνοθέτη, το έργο του οποίου, ωστόσο, διέπεται από τις ιδέες του ιερού και του τραγικού.
Ο Παζολίνι βρίσκει την Παλαιστίνη του Ματθαίου στα χωριά της φτωχικής Νότιας Ιταλίας, όπου κινηματογραφεί την ιστορία του Ιησού. Παρουσιάζει έναν Χριστό απλό -σαν άνθρωπο-, αλλά με θεϊκή δύναμη στο λόγο, ο οποίος παρασύρει μαζί του τον καταπιεσμένο λαό, και επενδύει μουσικά τις εικόνες του (που θυμίζουν την αισθητική του νεορεαλισμού) με μια ελεύθερη μουσική επιλογή (Μπαχ, Μίσα Λούμπα, λαϊκά τραγούδια) που δίνει μια διαχρονική διάσταση στο ιερό δράμα
  Ο Pier Paolo Pasolini λοιπόν, αυτός ο άθεος, ή καθολικός μαρξιστής (όπως συνήθιζε να αυτοαποκαλείται) κινηματογραφιστής βασίζεται στο Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο για να κάνει μία θρησκευτικού χαρακτήρα, ιδιαίτερα ποιητική και με βαθιά πολιτικά μηνύματα ταινία, για τη ζωή του Χριστού. Δίχως την παραμικρή προσωπική παρέμβαση στο... έτοιμο σενάριο, παρά μόνο με τη νεορρεαλιστική μεταφορά του, ο Παζολίνι δίνει βάση στον ανθρώπινο χαρακτήρα του Χριστού. 
 Με υπέροχα βωβά κάδρα, ασπρόμαυρο φυσικά φόντο, έξοχη μουσική σύνθεση με κλασική μουσική και έναν... άγνωστο στον πρωταγωνιστικό ρόλο (Enrique Irazoqui), ο σπουδαίος Ιταλός σκηνοθέτης δημιουργεί την πιο όμορφη απεικόνηση του ευαγγελικού λόγου που έγινε ποτέ!
 Και παράλληλα ο Παζολίνι βουτάει στα βαθιά νερά του ποιητικού κινηματογράφου με σαφείς αναφορές στο δικό του ποιητικό έργο και φυσικά κάνει τον θεατή συμμέτοχό του, αφού του δίνει τις εικόνες και τον βάζει στο παιχνίδι να ψάξει να βρει τί κρύβεται πέρα απ' αυτές.
 Και φυσικά ο Παζολίνι δεν κάνει μια θρησκευτική ταινία για να προσυλητίσει το κοινό (όντας κι ο ίδιος φανατικά άθεος) ούτε και να παρουσιάσει ακόμη μία μεταφυσική εκδοχή της ζωής του Ιησού, αλλά αντίθετα, για να προβάλει τον "θεϊκά" ανθρώπινο χαρακτήρα Του, όπου παρουσιάζει τον Χριστό, ως τον "πρώτο κομμουνιστή" που καθοδήγησε μέσω του ισχυρού Λόγου του τους χωρικούς, μιλώντας στην καρδιά του καταπιεσμένου λαού. Η Παζολινική Ιερουσαλήμ είναι η φτωχή Νότια Ιταλία, όπου οι αγρότες και γενικά όλοι οι άνθρωποι "σταυρώνονται" σε καθημερινή βάση για να βγάλουν τα προς το ζην, ζώντας σε άθλιες συνθήκες πείνας και φτώχειας. Και είναι το ιδανικό μέρος για να ακουστεί ο Λόγος του Χριστού και να βρει πραγματική απόκριση..
 Και μάλιστα όλοι οι διάλογοι αποτελούν αναλλοίωτα αποσπάσματα του Ευαγγελίου. Μία ακόμη μεγάλη μαγκιά του σκηνοθέτη και του κινηματογραφικού επιτελείου του!
 Στην όλη αυτή λιτή απόδοση του πιο απλού και λιγότερο δογματικού Ευαγγελίου, ο Παζολίνι χρησιμοποιεί και ερασιτέχνες ηθοποιούς για να ενισχύσει ακόμη περισσότερο αυτή την απλότητα που επιθυμούσε ο ίδιος ο Ιταλός. Πέραν του Ενρίκε Ιραζόκουι στο ρόλο του Ιησού, την Παναγία υποδύεται η αγαπημένη μητέρα του σκηνοθέτη, Σουσάνα Παζολίνι!
  Και ο Πιερ Πάολο Παζολίνι σκηνοθετεί απλά, όμορφα, λυρικά και απόλυτα ποιητικά τη ζωή του Χριστού, δεν εκμαιεύει τη συγκίνηση του θεατή και ακόμη δεν απεικονίζει τα βασανηστήρια ούτε γεμίζει την εικόνα με αίμα για να δείξει τα "Πάθη" Του.

 Είναι άθεος αλλά κάνει μια θρησκευτικού περιεχομένου ταινία με απόλυτο σεβασμό απέναντι στον ανθρώπινο χαρακτήρα του Ιησού, παρουσιάζοντας με απόλυτη αληθοφάνεια την ιστορία, δίχως την παραμικρή προσπάθεια για δογματισμό και θρησκευτικό προσυλητισμό, αλλά και καμία ασέβεια και προσβολή, ικανοποιώντας έτσι τόσο τους θρησκόληπτους όσο και τους άθεους θεατές.

 Ο Πιερ Πάολο Παζολίνι για την ταινία:
«Το Ευαγγέλιο μού έβαζε το εξής πρόβλημα. Δεν μπορούσα να το εξιστορήσω σαν ένα κλασικό αφήγημα γιατί δεν είμαι πιστός, αλλά άθεος.
Από την άλλη, ήθελα παρόλα αυτά να κινηματογραφήσω το «Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο», δηλαδή να διηγηθώ την ιστορία του Χριστού, Υιού του Θεού.
Έπρεπε, λοιπόν, να διηγηθώ μια ιστορία στην οποία δεν πίστευα.
Δεν ήταν δυνατόν λοιπόν να την εξιστορώ εγώ. Έτσι, χωρίς να το θέλω ακριβώς, οδηγήθηκα στην ανατροπή όλης μου της κινηματογραφικής τεχνικής και γεννήθηκε αυτό το μάγμα ύφους που είναι χαρακτηριστικό του «κινηματογράφου της ποίησης». Διότι για να μπορέσω να εξιστορήσω το Ευαγγέλιο, έπρεπε να βυθιστώ στην ψυχή ενός που πιστεύει.
Εδώ βρίσκεται ο έμμεσος ελεύθερος λόγος: από τη μια μεριά η διήγηση βλέπεται με τα δικά μου μάτια ενός πιστού. Κι είναι η χρήση αυτού του έμμεσου ελεύθερου λόγου που προκα­λεί το συμφυρμό του ύφους, αυτό το μάγμα που ανέφερα
».


 Ειδικό βραβείο στο Φεστιβάλ των Καννών, ενώ ακόμη κέρδισε βραβεία σε πολλά διεθνή φεστιβάλ και ήταν υποψήφια για τρία Όσκαρ.

 Βαθμολογία: 8,5/10

8 σχόλια:

  1. Κι εγώ θαυμάζω τον τρόπο που γύρισε ο Παζολίνι την ταινία, δηλαδή, την απλότητά της, την πολύ καλή σκηνοθεσία του Παζολίνι που όπως είπες κι εσύ είχε εμφανή τα σημάδια του νεορεαλισμού, τον ερασιτεχνισμό των ηθοποιών, τα φυσικά τοπία. Ωστόσο το θέμα της ταινίας δεν είναι από εκείνα που με ελκύουν ώστε να πω ότι μου άρεσε. Είναι απλά θέμα γούστου. Αλλά είναι πραγματικά μαγκιά του που έκανε μια ταινία που έχει χαρακτηριστεί ως η πιο πιστή μεταφορά με θέμα την ζωή του Ιησού στον κινηματογράφο ενώ ο ίδιος ήταν άθεος.
    Καλή Ανάσταση και καλό Πάσχα!

    2,5: Απλώς ενδιαφέρον (+)

    0: Κακή / 1: Μετριότατη / 2: Απλώς ενδιαφέρον / 3: Καλή / 4: Πολύ καλή / 5: Αριστούργημα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Καλή Ανάσταση και καλό Πάσχα !!

    Προσοχή στους δρόμους όσους ταξιδέψουν τις μέρες αυτές!

    Φιλια

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. argiri ενω ουσιαστικα συμφωνουμε και αναγνωριζουμε τη μαγκια του Παζολινι, εντουτοις βαθμολογικα κρινουμε την ταινια διαφορετικα..
    Anyway, η βαθμολογια νομιζω οτι ειναι τελειως τυπικη, η ουσια βρισκεται στην κινηματογραφικη αναλυση.
    Νασαι καλα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Σταλαγματια νασαι καλα, καλα να περασεις κι εσυ αυτες τις μερες!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Mike συνήθως οι βαθμολογίες που βάζω είναι σύμφωνα με το πόσο μου άρεσαν και όχι σύμφωνα με την καλλιτεχνική της αξία. Όπως είπα για την συγκεκριμένη ταινία το θέμα της δεν ήταν από εκείνα που με ελκύουν ώστε να με ενθουσιάσει, αλλά από την άλλη όμως δεν πάει να πει ότι δεν αναγνωρίζω την καλλιτεχνική της αξία. Είναι όπως στις αγαπημένες μου ταινίες τις οποίες και ξεχωρίζω από τις καλύτερες. Π.χ η αγαπημένη μου ταινία είναι ο “Εξολοθρευτής 2: Μέρα κρίσης” αλλά όμως δεν μπορώ να πω ότι είναι καλύτερη από τον “Πολίτη Κέιν”, το “Ψυχώ” και πάρα πολλές άλλες ταινίες. Δεν ξέρω αν με καταλαβαίνεις, αλλά όπως είπες κι εσύ σημασία έχει να αντιλαμβανόμαστε την αξία την κάθε ταινίας ανεξάρτητα αν αυτή μας άρεσε ή όχι.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Κατά τη γνώμη μου η σημαντικότερη ταινία για τη ζωή του Ιησού. Ο νεορεαλισμός, όπως λες, στο απώγειο του. Και είναι η πιο πιστή, κυρίως για τα κίνητρά της. Ο Pasolini δε παραποιεί σε καμία περίπτωση το "σενάριο". Μπορεί να εστιάζει στην ανθρώπινη πλευρά του κυρήγματός του, δεν αλλοιώνει, ούτε αμφισβητεί τη Θεική "ταυτότητά" Του. Και κυρίως κρατάει μια απόσταση, σε αντίθεση από τις λοιπές αναφορές, που η υποκειμενική ματιά τους, και οι προπαγανδιστικές τους βλέψεις, μετέτρεπαν συνήθως το εκάστοτε φιλμικό κείμενο σε ένα μεταφυσικά ωραιιοποιημένο παραμυθάκι χιστιανικής κατανάλωσης...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. kioy συμφωνω μαζι σου, οτι ειναι η σημαντικοτερη ταινια για τη ζωη του Ιησου και για αυτο επελεξα να γραψω για αυτην. Και ποσο "ενοχλει" πολλους που την σημαντικοτερη ταινια του Χριστου την εκανε ενας αθεος, ε;!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Χμ, δεν ξέρω αν όντως ενοχλεί ό,τι την έκανε άθεος.
    Άλλωστε αυτή η ταμπέλα, γιατί περί ταμπέλων πρόκειται, ανθρώπινο στόμα την επινόησε.
    Νομίζω πως σε τέτοιες περιπτώσεις, όπως και στις αντίθετες, που μια χαρά θα μπορούσαν αν υπα΄ρξουν, πιο πολύ "κεντρίζει" η κατάρριψη των ομορφοστόλιστων σημαίων, και όλων αυτών των ετικέτων που φοράμε στο έτερο για να μη νιώθουμε...
    Για αν κρίνουμε πιο εύκολα.
    Για να μικραίνουμε τον κόσμο αμς και να νιώθουμε ασφαλείς μέσα σ' αυτόν...
    Τι ψέμμα;
    Υπάρχει ασφάλεια μέσα στο φόβο;

    Καλό βράδυ!

    ΑπάντησηΔιαγραφή